( مسأله 1803 ) اگر انسان در زمينى كه ملك كسى نيست گنجى پيدا كند مال خود أو است و بايد خمس آن را بدهد . اما در صورتي كه آن گنج غير از طلا و نقره سكه دار بأشد وجوب خمس در آن محل اشكال است .
( مسأله 1804 ) نصاب گنج اگر نقره بأشد 105 مثقال نقره مسكوك و اگر طلا بأشد 15 مثقال طلاى مسكوك است و اگر از غير طلا و نقره بأشد نصاب را با يكى از طلا يا نقره ملاحظه نمايند .
( مسأله 1805 ) اگر در زمينى كه از ديگرى خريده گنجى پيدا كند و بداند مال كساني كه قبلا مالك آن زمين بوده اند نيست مال خود أو مىشود و بايد خمس آن را بدهد . ولى اگر احتمال دهد كه مال يكى از آنان است بنابر احتياط واجب بايد به أو اطلاع دهد ، و چنانچه معلوم شود مال أو نيست به كسى كه پيش از أو مالك زمين بوده اطلاع دهد و به همين ترتيب به تمام كساني كه پيش از أو مالك زمين بوده اند خبر دهد و اگر معلوم شود مال هيچ يك از آنان نيست مال خود أو مىشود و بايد خمس آن را بدهد .
( مسأله 1806 ) اگر در ظرفهاى متعددى كه در يك جا دفن شده مالى پيدا كند كه قيمت آنها روى هم 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا بأشد ، بايد خمس آن را بدهد . ولى چنانچه در چند جا گنج پيدا كند هر كدام آنها كه قيمتش به أين مقدار برسد خمس آن واجب است و گنجى كه قيمت آن به أين مقدار نرسيده است خمس ندارد .
( مسأله 1807 ) اگر دو نفر گنجى پيدا كنند كه قيمت آن به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا برسد اگر چه سهم هر يك از آنان به أين مقدار نباشد بايد خمس آن را بدهند .
( مسأله 1808 ) اگر كسى ما هي بخرد و در شكم آن مالى پيدا كند اگر چه احتمال دهد كه مال فروشنده است لازم نيست به أو خبر دهد و در حكم منافع كسب است . ولى اگر حيواني غير از ما هي خريدارى كند خواه آن حيوان از قبيل چهار پايان بأشد يا نه لازم است به فروشنده اطلاع دهد . و چنانچه أو علامت داد مال أو است و الا مال پيدا كننده است و در حكم منافع كسب است .

304