خمس آنچه را كه پس از كم كردن مخارجى كه كرده است باقي مىماند بدهد .
( مسأله 1796 ) استفاده أي كه از معدن برده چنانچه قيمت چيزى كه از معدن بيرون آورده به 15 مثقال طلاى مسكوك نرسد ، خمس آن در صورتي لازم است كه به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر كسب أو از مخارج سالش زياد بيايد .
( مسأله 1797 ) گچ و آهك و گل سر شور و گل سرخ از چيزهاى معدني نيستند و كسى كه اينها را بيرون مىآورد ، در صورتي بايد خمس بدهد كه آنچه را بيرون آورده به تنهائى يا با منافع ديگر كسبش از مخارج سال أو زياد بيايد .
( مسأله 1798 ) كسى كه از معدن چيزى بدست مىآورد بايد خمس آن را بدهد ، چه معدن روى زمين بأشد يا زير آن چه در زمينى بأشد كه ملك است يا در جائى بأشد كه مالك ندارد .
( مسأله 1799 ) اگر نداند قيمت چيزى را كه از معدن بيرون آورده به 15 مثقال طلاى مسكوك مىرسد يا نه ، خمس ندارد و لازم نيست به وزن كردن يا از رآه ديگر قيمت آن را معلوم كند .
( مسأله 1800 ) اگر چند نفر چيزى بيرون آورند چنانچه قيمت آن به 15 مثقال طلاى مسكوك برسد اگر چه سهم هر كدام آنها أين مقدار نباشد بايد خمس آن را بدهند .
( مسأله 1801 ) اگر معدني را كه در ملك ديگريست بيرون آورد ، آنچه از آن بدست مىآيد مال صاحب ملك است . و در صورتي كه به مقدار نصاب برسد چون صاحب ملك براى بيرون آوردن آن خرجي نكرده بايد خمس تمام آنچه را كه از معدن بيرون آمده بدهد .
3 - گنج ( مسأله 1802 ) گنج مالى است كه در زمين يا درخت يا كوه يا ديوار پنهان بأشد و كسى آن را پيدا كند و طورى بأشد كه به آن گنج بگويند .

303