مغرب نبوده قضا لازم نيست .
( نهم ) آن كه براى خنك شدن يا بي جهت مضمضه كند يعنى آب در دهان بگرداند و بي اختيار فرو رود و هم چنين است بنابر احتياط واجب اگر مضمضه براى وضوى غير نماز واجب بأشد . ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد يا براى وضوى نماز واجب مضمضه كند و بي اختيار فرو رود قضا بر أو واجب نيست .
( دهم ) آن كه كسى از جهت اكراه يا اضطرار يا تقيه افطار كند لازم است قضا نمايد .
( مسأله 1686 ) اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد و بي اختيار فرو رود يا آب داخل بيني كند و بي اختيار فرو رود قضا بر أو واجب نيست .
( مسأله 1687 ) مضمضه زياد براى روزه دار مكروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد بهتر آنست كه سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد .
( مسأله 1688 ) اگر انسان بداند كه بواسطة مضمضه بي اختيار يا از روى فراموشى آب وارد گلويش مىشود نبايد مضمضه كند .
( مسأله 1689 ) اگر در ماه رمضان بعد از تحقيق يقين كند كه صبح نشده و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده قضا لازم نيست .
( مسأله 1690 ) اگر انسان شك كند كه مغرب شده يا نه نمىتواند افطار كند . ولى اگر شك كند كه صبح شده يا نه پيش از تحقيق هم مىتواند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد .
احكام روزه قضا ( مسأله 1691 ) اگر ديوانه عاقل شود واجب نيست روزه‌هاى وقتى را كه ديوانه بوده قضا نمايد .
( مسأله 1692 ) اگر كافر مسلمان شود واجب نيست روزه‌هاى وقتى كه كافر بوده قضا نمايد . ولى اگر مسلمانى كافر شود و دوباره مسلمان گردد روزه‌هاى وقتى را كه

285