باشد ، نبايد كرايه آنها را جزء مخارج حساب كند . و نيز براى كارهائى كه خودش كرده ، يا ديگرى بى اجرت انجام داده چيزى از حاصل كسر نمىشود .
مسأله 1891 - اگر درخت انگور يا خرما را بخرد ، قيمت آن جزء مخارج نيست ولى اگر خرما يا انگور را پيش از چيدن و قبل از تعلق زكات در مواردى كه خريدن آن صحيح است بخرد ، پولى را كه براى آن داده ، جزء مخارج حساب مىشود .
مسأله 1892 - اگر زمينى را بخرد و در آن زمين گندم يا جو بكارد ، پولى را كه براى خريد زمين داده جزء مخارج حساب نمىشود . ولى اگر زراعت را پيش از تعلق زكات بخرد پولى را كه براى خريد آن داده مىتواند جزء مخارج حساب نمايد و از حاصل كم كند ، اما بايد قيمت كاهى را كه از آن بدست مىآيد ، از پولى كه براى خريد زراعت داده كسر نمايد . يعنى بايد مخارج را تقسيم كند آنچه سهم گندم باشد از گندم كم كند چنان كه در مخارج زراعت هميشه بايد اين جهت ملاحظه شود مثلا اگر زراعتى را پانصد تومان بخرد و سهم كاه آن وقت خريد صد تومان باشد ، فقط چهار صد تومان آن را مىتواند جزء مخارج حساب نمايد .
مسأله 1893 - كسى كه بدون گاو و چيزهاى ديگرى كه براى زراعت لازم است مىتواند زراعت كند ، اگر اينها را بخرد ، نبايد پولى را كه براى خريد اينها داده جزء مخارج حساب نمايد .
مسأله 1894 - كسى كه بدون گاو و چيزهاى ديگرى كه براى زراعت لازم است نمىتواند زراعت كند ، اگر آنها را بخرد و بواسطه زراعت به كلى از بين برود ، مىتواند تمام قيمت آنها را جزء مخارج حساب نمايد و اگر مقدارى از قيمت آنها كم شود ، مىتواند آن مقدار را جزء مخارج حساب كند ولى اگر بعد از زراعت چيزى از قيمتشان كم نشود ، نبايد چيزى از قيمت آنها را جزء مخارج حساب نمايد .
مسأله 1895 - اگر در يك زمين جو و گندم و چيزى مثل برنج و لوبيا كه زكات آن واجب نيست بكارد چنانچه بر حسب معمول استفاده از هر دو جنس در موقع كشت منظور باشد مخارج به نسبت مداخل تقسيم مىشود و اگر فائده يكى از آنها بقدرى كم باشد كه در موقع كشت منظور نباشد مخارج از چيزى محسوب مىشود كه

319