و هم از آب دلو و مانند آن استفاده كند ، چنانچه طورى باشد كه بگويند : آبيارى با دلو و مانند آن شده ، زكات آن بيست يك است و اگر بگويند : آبيارى با آب نهر و باران شده زكات آن ده يك است و اگر آبيارى با دلو غلبه داشته ولى چنان نباشد كه بگويند : با دلو آبيارى شده بايد ملاحظه نسبت كنند و احتياط آنست كه در نصف ده يك و در نصف ديگر بيست يك زكات بدهند .
مسأله 1885 - اگر شك كند كه آبيارى با آب باران و آب دلو به يك اندازه بوده يا آب باران غلبه داشته ، مىتواند از نصف آن ده يك و از نصف ديگر آن بيست يك بدهد .
مسأله 1886 - اگر گندم و جو و خرما و انگور با آب باران يا نهر مشروب شود و به آب دلو و مانند آن محتاج نباشد ولى با آب دلو هم آبيارى شود ، و آب دلو به زياد شدن محصول كمك نكند ، زكات آن ده يك است و اگر با دلو و مانند آن آبيارى شود . و به آب نهر و باران محتاج نباشد ولى با آب نهر يا باران هم مشروب شود و آنها به زياد شدن محصول كمك نكنند ، زكات آن بيست يك است .
مسأله 1887 - اگر زراعتى را با دلو و مانند آن آبيارى كنند و در زمينى كه پهلوى آنست زراعتى كنند كه از رطوبت آن زمين استفاده نمايد و محتاج به آبيارى نشود ، زكات زراعتى كه با دلو آبيارى شده ، بيست يك و زكات زراعتى كه پهلوى آنست ، ده يك مىباشد .
مسأله 1888 - مخارجى را كه براى گندم و جو و خرما و انگور كرده و معمول است كه آن مخارج را از خود زراعت مىدهند مىتواند از حاصل كسر كند و چنانچه باقيمانده آن به حد نصاب برسد ، بايد زكات آن را بدهد و آنچه معمول نيست از خرمن بدهند بنابر احتياط لازم جزء نصاب حساب نمايند لكن زكات آن واجب نيست .
مسأله 1889 - تخمى را كه به مصرف زراعت رسانده ، اگر از خودش باشد ، به مقدار قيمت آن مىتواند از حاصل كسر كند . و اگر خريده باشد ، مىتواند قيمتى را كه براى خريد آن داده ، جزء مخارج حساب نمايد .
مسأله 1890 - اگر زمين و وسائل زراعت يا يكى از اين دو ملك خود او

318