مسأله 1768 - در مالى كه فقير بابت خمس و زكات گرفته خمس واجب نيست اما احتياط واجب آنست كه خمس مالى را كه بابت صدقه مستحبى به او داده‌اند اگر از مخارج سالش زياد بيايد بدهد ولى اگر از مالى كه به او بابت خمس و زكات و صدقه داده‌اند منفعتى ببرد مثلا از درختى كه بابت خمس به او داده‌اند ميوه‌اى بدست آورد ، و از مخارج سالش زياد بيايد ، بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1769 - اگر با عين پول خمس نداده جنسى را بخرد ، يعنى به فروشنده بگويد اين جنس را به اين پول مىخرم ، چنانچه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه بدهد ، معامله آن مقدار صحيح است . و انسان بايد پنج يك جنسى را كه خريده به حاكم شرع بدهد و اگر اجازه ندهد ، معامله آن مقدار باطل است پس اگر پولى را كه فروشنده گرفته از بين نرفته حاكم شرع خمس همان پول را مىگيرد و اگر از بين رفته عوض خمس را از فروشنده يا خريدار مطالبه مىكند .
مسأله 1770 - اگر جنسى را بخرد و بعد از معامله قيمت آن را از پول خمس نداده بدهد ، معامله‌اى كه كرده صحيح است . ولى چون از پولى كه خمس در آنست به فروشنده داده ، به مقدار پنج يك آن پول به او مديون مىباشد . و پولى را كه به فروشنده داده اگر از بين نرفته حاكم شرع پنج يك همان را مىگيرد و اگر از بين رفته عوض آن را از خريدار يا فروشنده مطالبه مىكند .
خريدار يا فروشنده مطالبه مىكند .
مسأله 1771 - اگر مالى را كه خمس آن داده نشده بخرد ، چنانچه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است و حاكم شرع مىتواند پنج يك آن مال را بگيرد ، و اگر اجازه بدهد معامله صحيح است ، و خريدار بايد مقدار پنج يك پول آن را به حاكم شرع بدهد و اگر به فروشنده داده مىتواند از او پس بگيرد .
مسأله 1772 - اگر چيزى را كه خمس آن داده نشده به كسى ببخشد ، پنج يك آن چيز ، مال او نمىشود .
مسأله 1773 - اگر از كافر يا از كسى كه به دادن خمس عقيده ندارد ، مالى بدست انسان آيد ، واجب نيست خمس آن را بدهد ولى زمينى را كه از كافر ذمى بخرد كه او از مسلمان خريده و خمسش را نداده باشد بايد خمسش را به شرحى كه گفته

300