گذشت تا خمس او را نداده است و قصد دادن خمس را ندارد ، نمىتواند در آن مال تصرف كند ، بلكه بنابر احتياط واجب اگر قصد دادن خمس را هم داشته باشد نيز چنين است .
( مسأله 1799 ) : كسى كه خمس بدهكار است نمىتواند آن را بذمه بگيرد ، يعنى خود را بدهكار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف كند ، و چنانچه تصرف كند و آن مال تلف شود ، بايد خمس آن را بدهد .
( مسأله 1800 ) : كسى كه خمس بدهكار است ، اگر با حاكم شرع مصالحه كند ، و خمس را بذمه بگيرد ، مىتواند در تمام مال تصرف نمايد و بعد از مصالحه ، منافعى كه از آن بدست مىآيد مال خود است .
( مسأله 1801 ) : كسى كه با ديگرى شريك است ، اگر خمس منافع خود را بدهد و شريك او ندهد و در سال بعد از مالى كه خمسش را نداده براى سرمايه شركت بگذارد ، آن كس چنانچه مسلمان اثنا عشرى باشد ، مىتواند در آن مال تصرف كند .
( مسأله 1802 ) : اگر بچه صغير سرمايه‌اى داشته باشد ، و از آن منافعى بدست آيد ، بنابر اقوى خمس به آن تعلق مىگيرد ، و بر ولى صغير واجب است كه خمس آن را بدهد و چنانچه نداد ، بر صغير پس از بلوغ واجب است كه خود خمس آن را بدهد .
( مسأله 1803 ) : كسى كه مالى از ديگرى بدست آورد و شك نمايد خمس آن را داده يا نه ، مىتواند در آن مال تصرف نمايد ، بلكه اگر يقين هم داشته باشد ، كه خمس آن را نداده اگر مسلمان اثنا عشرى باشد ، مىتواند در آن تصرف نمايد .
( مسأله 1804 ) : اگر كسى از منافع كسب خود در اثناء سال ملكى بخرد كه از لوازم و مخارج ساليانه‌اش حساب نشود واجب است بعد از تمامى

369