بلكه بقدرى فكر كند كه صورت نماز به هم بخورد ، يا از پيدا شدن يقين يا گمان نا اميد شود .
شكهائى كه نبايد به آنها اعتنا كرد ( مسأله 1176 ) : شكهائى كه نبايد به آنها اعتنا كرد از اين قرار است :
( ( اول ) ) شك در چيزى كه محل بجا آوردن آن گذشته است ، مثل آن كه در ركوع شك كند حمد را خوانده يا نه . ( ( دوم ) ) شك بعد از سلام نماز . ( ( سوم ) ) شك بعد از گذشتن وقت نماز . ( ( چهارم ) ) شك كثير الشك يعنى كسى كه زياد شك مىكند ( ( پنجم ) ) شك امام در شماره ركعتهاى نماز ، در صورتى كه مأموم شماره آنها را بداند و هم چنين شك مأموم در صورتى كه امام شماره ركعتهاى نماز را بداند . ( ( ششم ) ) شك در نمازهاى مستحبى و نماز احتياط .
1 - شك در چيزى كه محل آن گذشته است ( مسأله 1177 ) : اگر در بين نماز شك كند كه يكى از كارهاى واجب آن را انجام داده يا نه ، مثلا شك كند كه حمد خوانده يا نه ، چنانچه مشغول كارى باشد كه شرعا نبايد در صورتى كه آن كار قبلى را عمدا ترك كرده است مشغول اين كار شود مثلا در حال خواندن سوره شك كند حمد خوانده يا نه ، نبايد به شك خود اعتنا كند ، و در غير اين صورت بايد آنچه را كه در انجام آن شك كرده بجا آورد .
( مسأله 1178 ) : اگر در بين خواندن آيه شك كند كه آيه پيش را خوانده يا نه ، يا وقتى كه آخر آيه را مىخواند شك كند كه اول آن را خوانده يا نه ، بايد

253