احكام مزارعه ( مسأله 2236 ) : مزارعه چند نوع دارد از آن جمله آنست كه مالك با زارع اتفاق ببندند زمين را در اختيار او بگذارد ، تا زراعت كند و مقدارى از حاصل آن را به مالك بدهد .
( مسأله 2237 ) : مزارعه چند شرط دارد : ( ( اول ) ) آن كه صاحب زمين به زارع بگويد زمين را براى زراعت به تو واگذار كردم و زارع هم بگويد قبول كردم . يا بدون اين كه حرفى بزنند مالك ، زمين را به زارع به قصد زراعت واگذار كند ، و زارع قبول نمايد . ( ( دوم ) ) صاحب زمين و زارع هر دو بالغ و عاقل باشند و با قصد و اختيار خود مزارعه را انجام دهند ، و سفيه نباشند ، يعنى مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف نكنند ، و همچنين بايد مالك مفلس نباشد ، ولى اگر زارع مفلس باشد ، در صورتى كه مزارعه مستلزم تصرف او در اموالى كه از تصرف در آنها منع شده نباشد اشكال ندارد . ( ( سوم ) ) هر كدام از مالك و زارع از سهمى حاصل زمين ببرند : نصف يا ثلث و مانند اينها ، پس اگر براى هيچ كدام سهمى قرار ندهند يا آن كه مثلا مالك بگويد در اين زمين زراعت كن و هر چه مىخواهى به من بده صحيح نيست و همچنين است اگر مقدار معينى از حاصل را مثلا ده من فقط براى زارع يا مالك قرار دهند . ( ( چهارم ) ) آن كه بنابر احتياط سهم هر يك مشاع در تمام حاصل زمين باشد ، هر چند اظهر آنست كه اين شرط معتبر نيست ، بنابر اين اگر مالك بگويد در اين زمين زراعت كن و نصف اول آنچه مىرسد مال تو و نصف ديگر مال من مزارعه صحيح است . ( ( پنجم ) ) مدتى را كه بايد زمين در اختيار زارع باشد معين كنند و بايد مدت بقدرى باشد كه در آن مدت بدست آمدن حاصل ممكن باشد ، و اگر اول مدت را رو معينى و آخر

463