چنانچه دسترسى به فقير داشته و دادن فطره را تأخير انداخته ، يا در نگهدارى آن كوتاهى كرده ، بايد عوض آن را بدهد و اگر دسترسى به فقير نداشته ، و در نگهدارى آن كوتاهى نكرده ، ضامن نيست .
( مسأله 2043 ) : اگر در محل خودش مستحق پيدا شود ، احتياط واجب آنست كه فطره را بجاى ديگر نبرد و اگر بجاى ديگر ببرد ، و تلف شود ، بايد عوض آن را بدهد .
احكام حج ( مسأله 2044 ) : حج : زيارت كردن خانه خدا و انجام اعمالى است كه دستور داده‌اند در آنجا بجا آورده شود ، و در تمام عمر بر كسى كه اين شرايط را دارا باشد ، يك مرتبه واجب مىشود : ( ( اول ) ) آن كه بالغ باشد . ( ( دوم ) ) آن كه عاقل و آزاد باشد . ( ( سوم ) ) بواسطه رفتن به حج مجبور نشود كه كار حرامى را كه ترك آن از حج مهمتر است انجام دهد ، يا عمل واجبى را كه از حج مهمتر است ترك نمايد . ( ( چهارم ) ) آن كه مستطيع باشد . و مستطيع بودن به چند چيز است . ( ( اول ) ) آن كه توشه راه و همچنين مركب سوارى - در صورت احتياج به آن - يا مالى كه بتواند با آن مال آنها را تهيه كند داشته باشد . ( ( دوم ) ) سلامت مزاج و توانائى آن را داشته باشد كه بدون مشقت زياد بتواند مكه رود و حج را بجا آورد . ( ( سوم ) ) در راه مانعى از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد ، يا انسان بترسد كه در راه جان يا عرض او از بين برود ، يا مال او را ببرند ، حج بر او واجب نيست . ولى اگر از راه ديگرى بتواند برود ، اگر چه دور تر باشد ، بايد از آن راه برود ، مگر آن كه

415