سال خمس او را بدهد ، و چنانچه خمس او را نداد و قيمت آن ملك بالا رفت لازم است خمس مقدارى را كه آن ملك فعلا ارزش دارد بدهد ، و همچنين است غير ملك از فرش و مانند آن .
( مسأله 1805 ) : كسى كه از اول تكليف خمس نداده ، اگر مثلا ملكى بخرد و قيمت آن بالا رود ، چنانچه آن ملك را براى آن نخريده كه قيمتش بالا رود و بفروشد مثلا زمين را براى زراعت خريده است ، و از پول خمس نداده قيمت آن را داده ، بايد خمس قيمتى را كه خريده بدهد ، و اگر مثلا پول خمس نداده را به فروشنده داده و به او گفته اين ملك را به اين پول مىخرم ، بايد خمس مقدارى را كه آن ملك فعلا ارزش دارد بدهد .
( مسأله 1806 ) : كسى كه از اول تكليف خمس نداده ، اگر از منافع كسب چيزى كه به آن احتياج ندارد خريده و يك سال از وقت منفعت بردن گذشته بايد خمس آن را بدهد و اگر اثاث خانه و چيزهاى ديگرى كه به آنها احتياج دارد مطابق شأن خود خريده ، پس اگر بداند در بين سالى كه در آن سال فائده برده با فائده همان سال آنها را خريده ، لازم نيست خمس آنها را بدهد ، و اگر نداند بنابر احتياط واجب بايد با حاكم شرع مصالحه كند .
2 - معدن ( مسأله 1807 ) : معدن مثل طلا ، نقره ، سرب ، مس ، آهن ، نفت ، ذغال سنگ ، فيروزه ، عقيق ، زاج ، نمك و معدنهاى ديگر ، از انفال است ، يعنى مال امام عليه السلام مىباشد ، ولى اگر كسى چيزى از آن را استخراج نمايد ، در صورتى كه شرعا مانعى نباشد ، مىتواند آن را براى خود تملك كند ، و چنانچه به مقدار نصاب باشد ، بايد خمس آن را بدهد .

370