من و نيم پنير بگيرد ، ربا و حرام است و احتياط واجب آنست كه اگر ميوه رسيده را با ميوه نارس معامله كند زيادى نگيرد .
مسأله 2079 - جو و گندم در ربا يك جنس حساب مىشود ، پس اگر يك من گندم بدهد و يك من و پنج سير جو بگيرد ، ربا و حرام است . و نيز اگر مثلا ده من جو بخرد كه سر خرمن ده من گندم بدهد ، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتى گندم را مىدهد ، مثل آن است كه زيادى گرفته و حرام مىباشد .
مسأله 2080 - اگر مسلمان از كافرى كه در پناه اسلام نيست ربا بگيرد اشكال ندارد . و نيز پدر و فرزند و زن و شوهر مىتوانند از يكديگر ربا بگيرند .
شرائط فروشنده و خريدار مسأله 2081 - براى فروشنده و خريدار شش چيز شرط است : اول آن كه بالغ باشند .
دوم آن كه عاقل باشند . سوم آن كه حاكم شرع آنان را از تصرف در اموالشان جلوگيرى نكرده باشد يا در حال بلوغ سفيه نباشند . چهارم آن كه قصد خريد و فروش داشته باشند پس اگر مثلا به شوخى بگويد مال خود را فروختم ، معامله باطل است . پنجم آن كه كسى آنها را مجبور نكرده باشد . ششم آن كه جنس و عوضى را كه مىدهند مالك باشند يا مثل پدر و جد صغير ، اختيار مال در دست آنان باشد ، و احكام اينها در مسائل آينده گفته خواهد شد .
مسأله 2082 - معامله با بچه نا بالغ باطل است ، اگر چه پدر يا جد آن بچه به او اجازه داده باشند كه معامله كند ، ولى اگر بچه مميز باشد و چيز كم قيمتى را كه معامله آن براى بچه‌ها متعارف است معامله كند اشكال ندارد ، و نيز اگر طفل وكيل در اجراى صيغه معامله يا وسيله باشد كه پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خريدار برساند ، يا جنس را به خريدار بدهد و پول را به فروشنده برساند ، - چون واقعا دو نفر بالغ با يكديگر معامله كرده‌اند - معامله صحيح است ، ولى بايد فروشنده و خريدار يقين داشته باشند كه طفل جنس و پول را به صاحب آن مىرساند .
مسأله 2083 - اگر از بچه نا بالغ چيزى بخرد ، يا چيزى به او بفروشد بايد جنس يا پولى را كه از او گرفته به صاحب آن بدهد ، يا از صاحبش رضايت بخواهد . و اگر صاحب آن را نمىشناسد و براى شناختن او هم وسيله‌اى ندارد ، بايد چيزى را كه از بچه گرفته از طرف صاحب آن صدقه بدهد ولى اگر چيزى را كه گرفته مال خود صغير باشد بايد به وليش برساند ، و اگر او را پيدا نكرده به حاكم شرع بدهد .

277