مقدارى كه ناچار است آب نياشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد ، بنابر احتياط واجب بايد روزه‌هائى كه نگرفته قضا نمايد .
مسأله 1728 - زنى كه زائيدن او نزديك است و روزه براى حملش ضرر دارد روزه بر او واجب نيست . و بايد براى هر روز يك مد طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد ، و نيز اگر روزه براى خودش ضرر دارد ، روزه بر او واجب نيست و بنابر احتياط واجب بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد . و در هر دو صورت روزه‌هائى را كه نگرفته بايد قضا نمايد .
مسأله 1729 - زنى كه بچه شير مىدهد و شير او كم است چه مادر بچه ، يا دايه او باشد ، يا بىاجرت شير دهد ، اگر روزه براى بچه‌اى كه شير مىدهد ضرر دارد روزه بر او واجب نيست . و بايد براى هر روز يك مد طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد ، و نيز اگر براى خودش ضرر دارد ، روزه بر او واجب نيست ، و بنابر احتياط واجب بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد . و در هر دو صورت روزه‌هائى را كه نگرفته بايد قضا نمايد ، ولى اگر كسى پيدا شود كه بىاجرت بچه را شير دهد ، يا براى شير دادن بچه از پدر يا مادر بچه يا از كس ديگر كه اجرت او را بدهد اجرت بگيرد ، احتياط واجب آن است كه بچه را به او بدهد و روزه بگيرد .
راه ثابت شدن اول ماه مسأله 1730 - اول ماه به پنج چيز ثابت مىشود : اول آن كه خود انسان ماه را ببيند .
دوم عده‌اى كه از گفته آنان يقين پيدا شود ، بگويند ماه را ديده‌ايم و همچنين است هر چيزى كه به واسطه آن يقين پيدا شود . سوم دو مرد عادل بگويند كه در شب ماه را ديده‌ايم ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند ، يا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اين كه بگويند داخل دائره ماه طرف افق بود ، اول ماه ثابت نمىشود . اما اگر در تشخيص بعض خصوصيات اختلاف داشته باشند مثل آن كه يكى بگويد ماه بلند بود و ديگرى بگويد نبود ، به گفته آنان اول ماه ثابت مىشود . چهارم سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن ، اول ماه رمضان ثابت مىشود و سى روز از اول رمضان بگذرد كه به واسطه آن ، اول ماه شوال ثابت مىشود . پنجم حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است .
مسأله 1731 - اگر حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است ، كسى هم كه تقليد او را نمىكند ، بايد به حكم او عمل نمايد . ولى كسى كه مىداند حاكم شرع اشتباه كرده ،

228