مسأله 2244 - بايد قرار معامله مساقات را پيش از ظاهر شدن ميوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن ميوه و پيش از رسيدن آن قرار بگذارند پس اگر كارى مانند آبيارى كه براى تربيت درخت لازم است باقى مانده باشد ، معامله صحيح است ، و اگر نه اشكال دارد ، اگر چه احتياج به كارى مانند چيدن ميوه و نگهدارى آن داشته باشد .
مسأله 2245 - معامله مساقات در بوته خربزه و خيار و مانند اينها صحيح نيست .
مسأله 2246 - درختى كه از آب باران يا رطوبت زمين استفاده مىكند و به آبيارى احتياج ندارد ، اگر به كارهاى ديگر مانند بيل زدن و كود دادن محتاج باشد ، معامله مساقات در آن صحيح است ، ولى چنانچه آن كارها در زياد شدن يا خوب شدن ميوه اثرى نداشته باشد معامله مساقات اشكال دارد .
مسأله 2247 - دو نفرى كه مساقات كرده‌اند ، با رضايت يكديگر مىتوانند معامله را به هم بزنند ، و نيز اگر در ضمن خواندن صيغه مساقات شرط كنند كه هر دو ، يا يكى از آنان حق به هم زدن معامله را داشته باشند ، مطابق قرارى كه گذاشته‌اند ، به هم زدن معامله اشكال ندارد بلكه اگر در معامله شرطى كنند و عملى نشود ، كسى كه براى نفع او شرط كرده‌اند ، مىتواند معامله را به هم بزند .
مسأله 2248 - اگر مالك بميرد ، معامله مساقات به هم نمىخورد و ورثه‌اش بجاى او هستند .
مسأله 2249 - اگر كسى كه تربيت درختها به او واگذار شده بميرد چنانچه در عقد شرط نكرده باشند كه خودش آنها را تربيت كند ، ورثه‌اش به جاى او هستند ، و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجير هم نگيرند ، حاكم شرع از مال ميت اجير مىگيرد و حاصل را بين ورثه ميت و مالك قسمت مىكند و اگر شرط كرده باشند كه خود او درختها را تربيت نمايد ، پس اگر قرار گذاشته‌اند كه به ديگرى واگذار نكند ، با مردن او معامله به هم مىخورد ، و اگر قرار نگذاشته‌اند مالك مىتواند عقد را به هم بزند ، يا راضى شود كه ورثه او يا كسى كه آنها اجيرش مىكنند ، درختها را تربيت نمايد .
مسأله 2250 - اگر شرط كند كه تمام حاصل براى مالك باشد ، مساقات باطل است ، و ميوه مال مالك مىباشد و كسى كه كار مىكند نمىتواند مطالبه اجرت نمايد ولى اگر باطل بودن مساقات به جهت ديگر باشد ، مالك بايد مزد آبيارى و كارهاى ديگر را به مقدار معمول به كسى كه درختها را تربيت كرده بدهد .
مسأله 2251 - اگر زمينى را به ديگرى واگذار كند كه در آن درخت بكارد و آنچه

306