سؤال :
در موارد لزوم پرداخت فاضل ديه ، چنانچه اولياى دم خواهان قصاص باشند و با وجود تمكن مالى ، از پرداخت فاضل ديه خوددارى كنند و باعث تأخير اجراى حكم قصاص شوند ، بفرماييد :
الف ) آيا حاكم شرع مىتواند ولى دم را به پرداخت فاضل ديه اجبار كند ؟
ب ) در اين فرض تبديل قصاص به ديه چه حكمى دارد ؟
ج ) اگر تبديل قصاص به ديه جايز باشد ، آيا رضايت يا عدم رضايت جانى در اين امر تأثيرى دارد ؟
جواب :
( باسمه جلت اسمائه ) الف ) قصاص حق اولياء دم است ، همان گونه كه مىتوانند عفو كنند ، مىتوانند تأخير بيندازند .
ولى چنانچه بخواهند قصاص نمايند اول بايد فاضل ديه را بپردازند بعد قصاص نمايند .
بنابر اين وجهى بر لزوم پرداخت فاضل ديه نيست مگر در صورت بناء بر قصاص .
ب ) كما اين كه وجهى بر الزام اولياء دم به قبول ديه نيست .
ج ) و چنانچه اولياء دم بخواهند ديه بگيرند رضايت جانى و عدم رضايت او تأثير ندارد .
زيرا در اين موارد اولياء دم مخيرند بين قصاص و پرداخت فاضل ديه ، و بين اخذ ديه . والله العالم .
( تاريخ جواب استفتاء : 28 ربيع الثانى 1420 )

144