رياح اغشيهء دماغى نافعست حمام به فارسى كبوتر نامند صحرائى وخانگى مىباشد در آخر دوم گرم ودر اول دويم خشك وبا رطوبه فضيله وبچه اهلى او بهتر خصوصا تازه پر وبال برآورده باشد ومقوى كرده ومواد خون ومنى ومسمن وقاطع اخلاط بارده وجهة فالج ولقوه ورعشه واستسقاى زفى وهنطلى نافع وطلاى خون او بر پيشانى جهة قطع رعاف كه از حجب دماغى باشد وبه دستور آشاميدن قدر باقلى از خون مجفف او وريختن خون گرم او در جراحت سركه باستخوان رسيده باشد باعث التيام آن واكتحال او جهة جراحت چشم وكمنه وغشاوه وطرفه خصوصا خونيكه ودر بال تازهء او باشد وسركين او در سيم گرم وخشك وبا آرد جو جهة او رام صلبه وبا اوغن زيتون جهة سوختگى آتش وبا سركه جهة تحليل خنازير وبه دستور با تخم كتان وبا عسل وتخم كتان جهة گشودن دمل وقلع خشكريشه زخمها وبا حرف وخردل جهة نقرس وشقيقه وصداع مزمن ودرد پهلو ومفاصل وبا آرد جو وآب وسركه وعسل كه با هم پخته باشند جهة دمل وخنازير واو رام صلبه وبا آرد گندم وآب وقدرى قطران كه مرهم كرده سه شبانه روز بر برص ضماد نمايند باز به دستور تجديد نمايند در ازاله برص بغايب مؤثر وبا سركه جهة سعفه واقسام استسقا وآشاميدن آن از يك درهم تا سه درهم با سكنجبين جهة استسقاء بارده ودو درهم او با سه درهم دار چينى جهة حصاة مجرب ونشستن در طبيخ سركين او جهة عسر البول وبيه او جهة رفع آثار قروح واكتحال سر محرق او كه با موى سوخته باشند جهة غشاء وظلمه بصر وبستن زندهء كبوتر بچه كه شكم او را شكافته باشند جهة رفع ستم افعى وعقرب وماليدن سركين سوختهء او با سركه بر اطراف بينى جهة قطع رعاف بيعديل وطلاى پنجعدد از تخم او با بيه خوك بر احليل جهة تحريك باه بغايت مؤثر وچون اطفال با عسل تناول نمايند زود بسخن آيند وخام او جهة خشونة ؟ ؟
ونيكو كردن رخسار وتسمين بدن مفيد وسكون صاحب آبله در جائيكه در زير آن يا در بالاى او باشند بالخاصيه مورث شفاى آبله دار ومجاوره آن سبب امن از حذر وفالج وسكته وسبات وطاعون وباعث از اثر وحشت وفساد هوا ميكردد وخوردن بچه كبوتر بعنوان مداومت مورث برص و كبوتر صحرائى خشكتر ولطيفتر از اهلى ومجموع آن مضر محرورين ومصدع ومحرق خون ومصلحش ريختن او با آب غوره وسركه وخوردن كاسنى وخيار است وچون با روغن كنجد بدون آب ونمك طبخ نمايند وبنوشند در حال سنگ مثانه را اخراج نمايد وزهرهء او جهة نزول آب وبياض وغشاوه نافع است و فرزجهء استخوان ساق او كه سوزانيده باشند جهة اعادهء بكارت از اسرار است حمار الوحش به فارسى گورخر نامند ومعروف بخر كور است گوست او در دويم گرم وسيم خشك وغليظ ومولد سود او مرق او وبيه آن جهة مفاصل وتحليل رياح غليظه وطلاى بيه او جهة گلف وقو با وبا روغن قسط جهة درد كرده وكمر وبا شير مرشعه جهة رفع گريهء اطفال وزهرهء او جهة داء الثعلب ودوالى وچهار قيراط او با خولنجان وآب كرنب جهة سنگ مثانه وخصيه وقضيب او بغايت مقوى باه ومغز سر او جهة رفع بول در فراش وآشاميدن او با آب كاهو جهة قطع احتلام وشش خشك كردهء او با كتيرا وعسل جهة بو وسرفه وعسر النفس وپنير مايهء او مقوى باه ودر انگشت كردن انگشترى از سم او در خنضر چپ وبستن قدرى از پوست پيشانى او بر بازو ويا برسر جهة رفع صرع مجرب دانسته‌اند ومانع دخول جن در آنمنزل است وبعضى شرط دانسته‌اند كه پوست پيشانى بقدر يكشبر صاحب صرع باشد اعم از آنكه از حمار وحشى باشد يا اهلى وگويند در اول هر ماه تغيير انگشترى شرط است وبيوسته نگاه كردن در چشم او باعث صحة بصر ومانع نزول آب وجگر وسم او در افعال مثل حمار اهلى است حمار به فارسى خر والاغ نامند غليظتر وكثيفتر وبطيى ء الهضم تر از خر كور وگرمى وخشكى او كمتر وبا رطوبه فضليه ونطول آب طبيخ او جهة كزاز وخوردن زهرهء خشك او جهة رفع تغيير عقل وسحر ومغز سر او مورث خرافت وبا سركه جهة رفع جنون وكباب جگر او كه ناشتا بخورند جهة صرع وآشاميدن سم سوختهء او هر روز نيم مثقال جهة مصروع وضماد آن جهة شقاق مزمن وبا روغن زيتون جهة خنازير وبا شراب جهة كجى ناخن وبرص وبياض آن وبخور سم او جهة عسر ولادت وبا خمر غليظ جهة جنون و ضماد بيه او جهة رفع آثار قروح وجهة التيام جراحات احشانيم كرم خوردن بيعديل است وعصير سركين تازهء او مفتت حصاة ومخرج جنين ومشيمه وقطور آن در بينى جهة رفع رعاف وبه دستور طلاى آن بر پيشانى كه با سركه سرشته باشند وهمچنين استنشاق خشك او كه سركه بر آن پاشيده باشند وخوردن نقيع او با شراب جهة گزيدن عقرب وتعليق پوست پيشانى او بر اطفال جهة دفع فزع مؤثر وچون عقرب گزيده بر الاغ معكوس سوار شود بالخاصيه مسكن درد آن وبه دستور چون در كوشش بگويد كه مرا عقرب گزيده باعث رفع درد مىشود وجالينوس گويد كه طلاى نطفه ء او سه بار تا چهار بار مسقط دانهء بواسير است وچون قضيب او را در كوزه آب نديده بآتش گذارند به حدى كه قريب بسوختن شود وبا آب چغندر وروغن زيتون طلا كنند جهة رويانيدن موى ودراز كردن از بغايت مؤثر وچون قضيب او را از زندهء او جدا كرده با ادويه حاره پخته در حمام تناول نمايند باعث بزركى قضيب كردد واز مجربات شمرده اند وتدخين خصيهء خشك او را جهة تب ربع مجرب دانسته‌اند بشرطيكه بعد از نوبت تدخين كنند واندكى بخوانيد وچون نطرون دعاقر قرحا به آن پاشيده خشك كنند نيم مثقال او با ماء القطر حابس اسهال است حمر بتشديد ميم وبضم حأ بلغة حجاز تمرهندى است وقفر اليهود را نيز نامند حمض الامير بلغة مغربى خشك است حماض جبلى حماض برى است حماض شهرى حماص

94