واو رام صلبه وحمره وداخس وبواسير كه دانهء او ظاهر باشد وجرب نافع وسه مثقال عصارهء بيخ او جهة سموم ادويه و تا دو مثقال از برگ او با ماء العسل جهة تب ربع وغير خالص وتب بلغمى و مداومت شرب نه قيراط عصارهء برگ او جهة يرقان مجرب يرقان وآشاميدن وضماد نمودن او جهة قطع نزف الدم ظاهرى وباطنى وتضميه او جهة قيلهء امعاء و با نمك وعسل جهة جراحات ونواصير ودتاخس وذر ورا وجهة التيام جراحات بغايت مفيد و افتراش او باعث تقليل احتلام وسعوط او جهة حذر است و چهار پايان كه بعد از سعوط آن مقدار حركت دهند كه عرق كند مجرب يافته‌اند ومضر معده ومصلحش سكنجبين وقدر شربتش از يك مثقال تا سه مثقال وبدلش در ترياق اسقولو قندريون ودر صرع زمرد وچون برگ چهار عدد شاخ آن را جهة تب ربع وبرگ سه شاخ او را جهة غب دو وشاخ او جهة بلغمى ويكشاخ جهة تب يومى بنوشند بالخاصيه رفع مىنمايد و چون يك ماه هر روز برگ يك شاخ آن را بخورند صرع مزمن را دفع مىكند بنج بلغة ديلمى كيچك گويند چه غلاف او شبيه است بقفير كوچكى وآن نباتيست برگش شبيه به برگ با درنجبوبه وغليظ ومشقق ا الاطراف وساقش غليظ ومانند پشم چيزى بر او ظاهر وثمرش غلاقهاى متراكم در تحت اوراق شبيه بكل انار ومملو از تخمى غير مدور شبيه بحلبه وبسيار از آن كوچكتر وقسم سياه را گلشن بنفش مىباشد وقسم سر خرا گل مايل به زردى وقسم سفيد ومستعمل در شرب سفيد اوست و بعد از يك سال قوتش كم مىشود واقسام او سرد وخشك اند سياه او در چهارم وسرخ او در آخر سيم وسفيد آن در اول سيم وسفيد آن در اول سيم ومخدر ومنوم ومانع سيلان رحم ورطوبات ومقوى اعضا ومانع نزلات ورادع ومجفف ومسكن صداع مزمن وضربان مفاصل ونقرس وعرق النسأ وضماد عصارهء او با آرد جو جهة او رام حاره و درد گوش و چشم وبا شراب جهة نقرس وورم خصيه وپستان وطلاى او بعد از كندن موى مانع روئيدن او بشرط تكرار ومطبوخ او بسركه وبا ثلث اوافيون مجفف قروح وطلاى رماد او بادار چينى وزنجبيل وعسل وبهترين ادويهء درد معده وشرب وبخورا وقاطع نزف الدم وفتيلهء او با انجير بهترين ادويهء بواسير وامراض مقعد است وچون برك وشاخ تازهء سبز او را در عصا يد طبخ دهند بغايت مسمن اما باعث اختلال عقل تا دو سه روز مىشود و خوردن سه چهار عدد برگ او با شراب رافع بتى كه با حرارت ورطوبه باشد وبخور او جهة جرب دست نافع وشش قيراط او جهة نفث الدم وسرفه وضماد برگش جهة آكلهء استخوان وطلاى پختهء او با زردهء تخم مرغ يا پيه جهة درد مقعد وكنج ران نوخصيه نافع و با آرد باقلى جهة منع بزرگ شدن پستان وخصيه وبا عسل جهة درد خصيه وفرزجهء او جهة قروح رحم ورطوبات او مفيد وبا بزر البنج جهة سرفه ونزله ونفث الدم وتسمين بدن وبا ماء العسل ونيم وزن او خشخاش جهة منع ادرار حيض ونزف الدم ساير اعضاء وبا افيون جهة رفع بىخوابى وسنون باقطران جهة درد دندان وتا كل او وبخورش جهة كرم دندان ومضمضهء طبيخ بيخ او جهة درد دندان وضماد شن جهة درد جگر مزمن نافع وقدر شربتش از سفيد او از شش قيراط تا نيم مثقال و از سرخ او تا شش قيراط و از سياه او چهار قيراط وقدر چهار درهم او كشنده است وبدلش افيون ومورث سد رود وار وخناق وجنون ومصلحش عسل وانيسون راست و روغن او كه بزر النج سفيد را كوبيه با آب خمير كرده در افتاب اندك خشك كرده افشرده باشند تدهين جهة قروح صفرواى سروجرب وحكه وسعوط او جهة رفع بىخوابى و درد سرحار وقطورش جهة درد گوش وحمو لش جهة صلابت رحم نافع است وچون بزر البنج رتا بنصف او تخم كاهو وثلث او خشخاش كوبيده روغن بگيرند در منافع ترياق سرسام وماليخوليا و وسواس وشدى نفس است شربا وتدهينا وسعوطا بندق معرب از فندق فارسيت وبه عربى جلوز نامند در آخر اول كرم ودر اول خشك ومبتهى ومقوى امعأ خصوصا معاى صائم وزياد كنندهء جوهر دماغ وقليل الغذاء ويكوقيهء او با ماء العسل جهة سرفهء مزمن وبو دادهء او با اندك فلفل منضج نزلهء بارد وموافق سينه وشش وبا انيسون جهة خفقان وهزال كليه وحرقه البول وتقويه باه وسموم بارده وزهر عقرب نافع وضماد سوختهء او با بيه خرس وبيه خوك جهة دا الثعلب وبا روغن زيتون چون بريا فوخ اطفال بمالند جهة رفع ازرقى اطفال شيرخوار وسرخى مو بغايت مؤثر وآشاميدن او با انجير وسداب بعد از طعام جهة سموم اغذيه وبا شكر وعسل جهة سرفه مفيد وگذاشتن دانهء او در چهار ركن خانه وهمچنين نگاهداشتن او با خود مانع گزيدن عقرب ومولد رياح واغلظ مغزها ومضر معده ومهيج قى ومصلحش ماء العسل وفايند وسكنجبين وجلاب وبدلش مغز كردكان وحب الصنوبر وقدر شربتش تا بيست ذرهم وچكانيدن ممضوع ودر چشم جهة طرفه وپوست سبز او بغايت قابض ودود انك او حابس اسهال كهنه وجفت او به دستور كه پوست لاصق مغز است وروغن او گرم وخشك وجهة سرفهء بارد ودرد سينه وجكر كه از برودت باشد و تدهين او جهة گزيدن عقرب ورتيلا نافع ومضر معده ومصلحش هييه است بندق هندى رته است وآندانه ء ايست بقدر فندق وپوست صيقلى و وصلب وبارقهء وشفاف وتيره رنگ مايل باندك سبزى ومغز او سفيد مايل بزردى در آخر دويم گرم وخشك ومقوى هاضمه معده واعصاب و اعضاى مسترخيه وجكر شربا وضمادا وقاطع رطوبات ونزلات وجهة فالج ولقوه هيضه وصرع غليظ نافع ومداومت او بغايت هيج باه مأيوسين عصاره او مسهل سودا وبلغم وزرداب وصفراى جميع بدن بى اكراهى حتى اينكه باعث رفع برص وگلف ونمش ويرقان ميكردد وهجده قيراط وبا شراب يا سكنجبين رافع قولنج ويك مثقال پوست او جهة گزيدن عقرب ورتيلا شربأ وضمادا وجهة تب ربع واسهال وهيضه شربأ وجهة

56