اقارو كرويا است اقطى بيونانى حماض كبير است اقتثا اراتيقى بيونانى شكاعى است اقتنالوقى بيونانى باد آورد است اقو ملا سيمون دهن بلسانست اقيمارون بيونانى سورنجان است اقونيطن بيونانى خانق النمر است اقطن بيونانى ماش است اقومار بون رازيانه برتيست اقرقر ابهندى عاقرقرحا است اقراص الملك جوز الكوثل است اقلاروطس بيونانى بى طرفاست اقلابونس بيونانى انجره است اكليل الملك نباتيست برگش گورو به قدر درهم و شاخهاى او باريك و درشت وصلب و بعضى منبسط بر روى زمين و بعضى را ساق به قدر زرعى و گلشن زرد و ريزه و بعضى بنفش و بعضى را سفيد و پراكنده وثمرش مثل غلاف تخم ترب و هلالى شكل و در غلاف تخم مدورى ريزه تر از خردل و بعضى را تخم شبيه بجلبه و بعضى را غلاف غير هلالى مركب القوى و حرارت وبيوست در او غالب ومحلل ومنضج وقابض ومجفف وملطف و مقوى اعضاء وملين او رام وجهة صداغ و شقيقه وعبس نزلات و درد جگر و معده وسپرز و امراض مقعد ورحم شربا ضماد انافع وجهة تحليل فصول باطنى و طلاى پخته او با منفج جهة او رام مركبه وحاره چشم ورحم ومقعد وانيشين و مطبوخ او با آب و شراب جهة قروح شهديه و سر با افسنتين جهة ورم سپرز و معده وقطور عصارهء او جهة درد گوش و آشاميدن سه درهم او با تخم او با متفنج جهة ورم احشا نافع و عصارهء او با زعفران در تسكين كل ضربان مجرب وطبيخ او جهة ربو وتفتيت حصاه وحقنهء او جهة تقوية امعأ وثقيه و تسكين درد امعا مفيد و شراب او مضر انيشين ومصلحش عسل ومويز وانجير وقدر شربتش دو مثقال و از عصارهء او بيست درهم وبدلش بابونج است اكليل الجبل نباتيست به قدر زرعى و برگش دراز و باريك و انبوه مايل به سياهى و شاخ او صلب و گلش در ميان برگها و مايل به سفيدى وازرقى وثمرش صلب مايل باستداره و تخمش ريزه و برگ و شكوفه آن با اندك تلخى و تندى و خوشبو و او غير قرومانا است در سيم گرم و خشك ومدر بول و حيض ومحلل رياح ومفتح شده جگر وسپرز ومنقى ريه وجهة در جگر ويرقان سودا وى و سرفه مزمن واستسقأ و سنگ كرده و مثانه و ضماد او جهة تحليل او رام مزمنه نافع ومضر محروربن ومصلحش سكنجبين وقدر شربتش تا سه درهم وبدلش افسنتين و چون شكم صيد را از احشأ خالى كرده وازين گياه پر كنند منع تعفن او مىكند و در منع تعفن لحوم بهتر از نمك است اكتمكت بلغة هندى سنگيست به قدر ماز وومستدير و سياه و سبك و قسمى مايل به طول به قدر بلوط و چون حركت دهند صدائى از جوف او مسموع مىشود و در جوف او سنگى كوچك موجود است و قسمى انطاكى ومستدير و كوچكتر و قسمى ديگر شبيه به او و بزرگتر و سفيد و در جوف هر دو چيزى سفيد مثل ريگ در سيم سرد و خشك ومحلل او رام وحابس نزف الدم و چون در پوستى بسته در بازوى چپ زنان بندند جهة عسر ولادت بغايت آزموده است وتعليق او با ريسمان سرخ جهة حفظ جنين ومنع اسقاط و نگاه داشتن او در دست راست جهة غالب شدن برخصم وتعليق او بر درخت جهة منع ريختن ثمر وحمول او كه با شير دختران سائيده باشند جهة حامله شدن زنان عقيم بسيار مؤثر است و مراد از اكتمكت دو قسم سياه است و دو قسم سفيد در احجارند كور مىشوند اكارع جمع كراع و آن را به فارسى پاچه نامند و بهترين او پاچهء گوسفند و بز يك ساله است لزج وديرهضم و بعد از انهضام مولد خلط صالح رقيق ومعتدل الغذاء وجهة ناقهين و صاحب بواسير وسوداى محترقه وسحج و خشونت حلق وسيه وشقاق لب و زبان و گرفتگى آواز و سرفهء يا بس وسهل ودق ونفث الدم وعسر بول وهزال مفرط و صاحبان زحم والتيام شكستگى استخوان و با صمغ عربى جهة پخش و اسهال مرارى ومنع لذع مواد حاده و دفع مضرت دواى حار مشروب و آب پاچه جهة سرفه حار وتليين طبع يا بس مزاج وحقنهء او جهة مغص و زحيرسد دى مجرب ونطول او جهة بيوست دماغ و ضعف او وتحليل خنازير و او رام صلببه و طلاى روغن حوف پاچه بافرينون و زعفران و روغن كل جهة تسكين درد سر ضربان مفاصل مجرب ومولد قولنج ومصلحش شراب كهنه و سركه و عسل و پختن او با كرفس و دارچينى و مانند آن و استخوان سوخته او را رفع نزف الدم و جراحت و با صبر جهة ساقط كردن دانهء بواسير مؤثر است اكشوت كشوثست اگر وبك انزروتست اگر و فس جوز رو ميست اگر البحر ليف البحر است اگل نفسه فرفيونست و گويند كافور است اگر از نوع كبير صامر يوما است اكسيابوس بيونانى جند است اكسوفيلسن بيونانى حومانه است اكسومالس ابوخلسا است اكرفس كرفس است اكير اسم تركى وج است اگر بفتح اول وسكون كاف اسم هندى عود است اكهروت بهندى جوز است اليه به فارسى دنبهء گوسفند است كرم وتر ومحلل اورام صلبه وملتين اعصاب و چون يك عدد دنبهء گوسفند نر راسه حصه كرده هر روز يكحصه را باعا قرقرحا و زنجبيل وتربد بنوشند جهة رفع عرق النساء مجرب دانسته‌اند و چون دنبه را ورق كرده بر عضو به بندند تا متعفن شود وجهة تشنج پسى وگزاز و مواد متحجره مجرب ودير هضم ومكرب و روى الغذاء ومضعف قوهء هاضمه و مؤلف تذكره گويد كه بسا باشد در مبرود موجب فجأه شود ومصلحش آبكامه و سركه و ادويهء حاره الوين بيونانى اسم نباتيست كمتر از زرعى و مايل به سرخى و زرد و شاخهاى او باريك وصلب و پوست او سياه و برگش ريزه و گلش نرم مايل به سرخى و زردى و پخش شبيه به چغندر و با رطوبت وشد طعم و تخمش شبيه تخم افتيمون و نسبت او ريگزارها و كنار آبها در سيم گرم و خشك وجالى وغسال ومقطع ومفتح و يك درهم از تخم او تا دو مثقال با يك درهم

31