جوزار قم است لجور اسم هندى زربناه است كجم وكجب حضرست كچلا اسم هندى اداراقيست كجلن اسم هندى بوره ارمنى است كجرى اسم هندى خراطين است كجول اسم هندى سلحفاة استن كچپ كن اسم تركى انجره است كچوله اسم فارسى ادارافيست كنچ اسم فارسى حبص است كجى اسم تركى مغر است كچه ماهى اسم ديلمى دلفين است كحل اسم سرمه است دهر چه مانند سرمه در چشم كشند كحل اصفهانى وسليمانى وكحل حلا اثمه است كحل السودان تشميز جست كحل فارسى وكچل كرمانى اتزروتست كحل وكخيله اسم انواع ابوخلساست ولسان الثور وخوص ولبسانرا نيز نامند كحل خولان حضض است كدو اسم فارسى قرع است كدهرا اسم هندى حمار است كرفس اقسام مىباشد قسم جبلى صخرى وفطر اساليون است ومذكور شد وجبلى غير صخريرا تخمش وشبيه بزيره است وبيخش باريكتر از بستانى است وقسم بنطى را كرفس شتوى ومشرقى وكرفس عظيم نامند ساقش مجوف ودراز ونرم ومايل بسرخى وبرگش عريض وچتر او مثل شبت وتخمش قريب بشكل قرطم كه تخم كافته باشد وسياه ومصمت وبا عطريت وبفطر اساليون شبيه تر زساير اقسام وتند وبيخش سفيد وبزرگ وخوش طعم ودر خواص ضعيفتر از بستانى است وكرفس بريرا برگ عريض تر مىباشد وهر چه قريب بزمين است منحنى بطرف بيرون وبا اندك رطوبت چسبنده وتندى اندكى وخوشبو ومايل بزردى وساقش باصلابت وتخمش مستدير وشبيه بتخم كلم وسياه وتند وچتر او مانند چتر نبطى ودر سنگلاخها وپشتها ميرويد ودر افعال قريب بفطر اساليونست ومدر عرق وجهة عرق النسا ونهج نافع وحمول ودر اسقاط جنين مؤثر است وكرفس اجامى وكرفس هائى ونهرى در ميان آب وكنار او ميرويد ودر قوة ضعيفتر از ساير اقسام است او تيره رنگ وسدد با عطريت ودر مقدار قريب با بنسيونست وبيخش بزرگ وسياه وقويترين اجزاى اوست وبعد از آن تخم او در اول دويم گرم وخشك وجز نيست مفتح سدهء جگر وسپرز ومدر بول وحيض ومنقى كرده ومثانه واز فوة ادرار مخرج چنين ومحلل رياح ونفخ ومبهى ومحرك باه واشتها وقى ورافع جده ادويه ومعادن عمل ادويهء مسهله ورافع سحج وجهة ربو وضيق وفواق وبرودت احشا ودرد پهلو ووركين وحصبهء ولرز بلغمى وعرق النسا وتشنگى بلغمى ومغص وگداختن سنگ مثانه مفيد وآب او را كه با آبب انار وشكر بجوشانند جهة سموم مشروبه نافع وخوردن كرفس قبل از گزيدن عقرب وهوام وبه دستور بعد از آن سبب سرعت تاثير سميت آن ميكردد ورافع ضرر خوردن مردا سنگ وامثال آنست وضماد او محلل او رام وبا آرد جو جهة ورم چشم و طلاى عصارهء آن را تا يك هفته با روغن گل وسركه جهة جرب وحكه مجرب دانسته‌اند وبه دستور با كوكرد وبورهء سرخ بغايت نافع وبا نوشادر وعسل جهة ثاليل ورفع آثار نافع وبيخ وبرگ او كه با عسل پرورده باشند مقوى معده ومسكن غثيانست وپروردهء بسركه مقوى محرورين ومقوى معدهء واحشا ومفتح سدد ومحرك اشتهاست ومضر حوامل ومرضعه بجهة تحريك باه ايشان ومحرك صرع مصروعين ومفسد شير وباعث صرع مولود وخفت عقل او ميخر وتازهء او نفاخ ومصلحش انيسون وقدر شربت از بيخش در مطبوخات پنج درهم واز عصارهء او تا پانزده درم واز جرم او تا سه درهم است وتخم كرفس بستانى در تقيح قويتر از ساير اجزا وجاذب فضول بمعده ورحم وهاضم غذا ودر ساير منافع مانند بيخ او ومضر ريه ومصلحش حاما وگويند تخم كاسنى است ومورث سحج ومصلح آن كثيرا وقدر شربتش يك درهم وبدلش نانخواه وزيره است وچون در هر رطلى از آب انگور ويك مثقال تخم كرفس بستانى با فطر ساليون كوبيده اضافه كنند وبه دستور در هر رطلى از شراب نيم مثقال مخلوط كرده بعد از سه ماه استعمال نمايند جهة تقوية معده وتحريك اشتها وعسر بول نافعست وچون نيم مثقال او را با نيم مثقال نانخواه ويك مثقال شكر تناول كنند جهة تقوية معده ورفع رياح مجربست كرم به فارسى تك ورتو وما ونامند بستانى وبرى مىباشد وبرى را انگور او سياه وريزه وبا عفوصت وشراب او قابض وسياه مىباشد وبرى بى ثمر را در تنكابن ديو رز گويند وشاخ تازه اقسام رز را الف الكرم وعسالج نامند در آخر دويم سرد وخشك وبهتر اجزاء اوست وبعد از آن برگ وعصارهء او مقوى معده حار ومانع قى وقاطع قى الدم وحافظ جنين از اسقاط ورافع خمار وتقلب نفس ومدر بول وجهة قرحهء امعاء واسهال صفرا وى نافع است خواه بنوشند وخواه حفته كنند وشربت او كه آب او را بافتد بقوام آورند جهة تحريك اشتها ورفع صفرا وخمار واخلاط رفيقه معده وخفقان صفراوى وغثيان واسهال نافع وگاهست كه به سبب قوة جاليه باعث اطلاق شود وآشاميدن عسالج مانع صعود بخار بدماغ ومضعف باه است ومضر سرفه ومصلح او عسل وضماد برگ وعسالح او جهة درد سرو ابتداى ورم حار معده وساير اعضا والتهاب او رام خصوصا با آرد جو وجهة اسهال بارامك بغايت مفيد است وصمغ وآب منجمد رز بسيار جالى ويا بس است وآشاميدن او با شراب مخرج سنگ مثانه ورافع سپرز وضماد او جهة قوة وجرب متقرح وغير متقرح مفيد ودوام ماليدن او با روغن زيتون سترنده ء موى است وآب چوب رز كه در حين سوختن تراوش كند رفع ثاليل وسترندهء موى وخاكستر چوب او ونشارهء آن با سركه رافع بواسير وبا روغن گل سرخ وسركه وسداب جهة ورم سپرز وبا پيه كهنه وروغن زيتون وعسل جهة شكاف عضل وسستى مفاصل وتعقد عصب وبا بوره ارمنى جهة بردن گوشت زياد زخمها وبا سركه جهة گزيدن هوام وسگ

217