الغرابست بخور ضماد محرق او با عسل جهة بواسير وثاليل زحير مافعست صدف قيروقس صدف الفرفير است صداء الجدند زعفران الحديد است صديد اسم سريانى اثمد است صريمه الجدى اسم نباتيست برگش شبيه بلبلاب كسر واز آن كوچكتر و شاخهاى او غليظ وكره دار وبر محاور خود مى پيچد وگلش سفيد وخوشبو وثمرش مثل لبلاب با لزوجة واندك حراقت ومنبتش جبال وموضع درشت است در آخر دويم گرم وخشك وحرارة او غالب بر پيوسته وتخمش مدر بول وملين طبع ومخرج مشيمه ومفتح وشرب او هر روز يك مثقال با شراب وامثال او جهة عسر نفس وثيقهء رحم ورقع سپرز وسموم مفيد وبوى گل او مقوى دماغ ومورث نشاط ومحرك باه ومضر كرده ومصلحش عناب وشربتش تا دو درهم است صر صر حيوانيست شبيه بملخ وبسيار كوچك ودر خانها شبها بسيار صدا مكند ودر اصفهان زنجره ودر تنكابن چنگ نامند در دويم گرم وخشك وشرب خشك كردهء او از سه عدد تا ده عدد با هم عدد آن فلفل جهة دفع قولنج صعب ورياح غليظه مجرب دانسته‌اند ومشوى او جهة درد مثانه وقطور جوشايندهء او در روغن زيتون جهة گرانى سامعه نافع وچون دو سه عدد آن را در ميان نى وامثال او گذاشته دهن انبوبه را بموم گرفته در زير سر نايم گذارند چنانكه او نداند مانع خواب او كردد وصرفان شامل سرب وخرماى سرخ است صراخه لوف الحيه است صريس نوعى از لوفست صريرط اشراس است صرد سودانياست صرب صمغ است صرابه حنظلى است كه مايل بزردى شده باشد صريرا بادروج است صرد شوكرانست صعتر بصاد وسين اسم گياهيست كه بتركى كليك اودى وباصفهانى آويشم نامند برى وبستانى مىباشد وبستانى را به فارسى مرزه نامند نو برگ برى او را بعضى مدور وقسمى ريزه وطولانى واقسام اويند وخوشبو وگل همه كبود است در آخر دويم گرم وخشك وكوهى او كرم وخشكتر ودر افعال قويتر از بستانيست ومجفف ومفطع وبا ترياقيه ومفتح ومحلل بلغم ورياح ومشهى وملطف اغذيهء غليظ ومنقى معده وجگر وريه از رطوبات ومانع صعود وبخارات بدماغ ودو مثقال گل او با سركه ونمك مسهل سودا وبلغم وخوردن ادويهء مسهله با آب صعتر مطبوخ مانع مغص ومخرج اقسام كرم ورافع بتخمه وعفونة غذا وترش شدن او جهة غثيان ووجع الفؤاد وقولنج سيفلى وريح وبلغمى وبا ماست جهة قولنج سودا وى مستمرى از مجربات وبا عسل جهة گزيدن هوام وطبخ او با آنچه جهة ربو وسرفه وبا آب كرفس جهة صحاة وعسر بول وبا مثل او عناب كه با چهارده وزن او آب خيسانيده باشند وبربع رسيده باشد وبالخاصية جهة رقيق كردن خون مجرب وبا روعن زيتون جهة انواع مغص وسركه كه در آن خيسانيده باشند از آن سكنجبين ميسازند يا به شهائى بنوشند جهة سپرز مجرب وبا پنير تازه جهة تسمين بدن واكتحال او جهة بياض چشم وقطور او جهة گرانى سامعه وطلاى او با عسل جهة تحليل او رام صلبه وعرق النساء وامثال آن وبا روغن زيتون وزيره جهة بر آمدگى ناف اطفال ورفع رياح اندرون ايشان وضماد مطبوخ او در حمام جهة جرب وحكه ويرقان وقطور او جهة گرانى سامعه ومضمضهء او با سركه وزيره جهة درد دندان وكلو وسفوف وبا مثل او شكر جهة قطع بخار وتقويه چشم ورايحهء جهة گريزانيدن هوام مؤثر است وتخم او در جمع افعال قويتر ومفتح سدد ورافع يرقان و بتهج باه وخوائيدن او جهة درد دندان وتحريك اشتها وروغن او شربا وضمادا جهة رعشه وفالج ولرز ودرد مفاصل بهترين روغنها ومضر ربيه ومضدع محرورين ومصلحش سركه وقدر شربتش تا پنج مثقال است ومرباى او با شكركه به دستور كلقند بسازند جهة منع صعود بخار بدماغ ونزول آب وتقويه دهن ونيكو كردن رخسار وسموم هوام وساير امراض قوى الاثر است صعتر الحمار اسم مغربى حاشا است صعقر تخم ماهيست صغر شامى پودنهء برتيست صغبين بغين معجمه سكبينج است صفرا غون اسم فرنگى مرغيست قريب يكنجشك وبه فارسى ومنجبه نامند دايم دنبالهء خود حركت ميدهد گوشت خام او وقدر بد محرق او با ماء العسل جهة سنگ مثانه وعسر بول بسپار نافع است صفر مس زرد معدنيست كه مس درست گويند صفصاف خلاف بريست صفرا اودى اسم تركى لؤمونست صفيهء عرعتر است صفر بقاف باشق است وعصارهء رطب وماست را با اين اسم نامند صقلين بستياج است صل اسم قسمى از اراست كه روى او مدور باشد وگويند شنيدن آواز او كشنده است صلمه غذائيست كه از خمير آرد گندم مثل بغرا ترتيب ميدهند ودر افعال مثل بفرا ومذكور شد صلون خرنوب نبطى است صلمصل عقسق وصقصقان اسم تركى اوست صمغ رطوبت منجمدهء نباتاتست كه از آن تراوش كرده خشك شود وصمغ هر نباتى با او مذكور است ومراد از مطلق او صمغ عربيست كه از درخت مغيلان حاصل مىشود وبهترين او زرد ومايل به سفيدى وسفيد صاف براقست در گرمى معتدل ودر دويم خشك وبا عتقاد جالينوس جميع صموغ گرم است قابض ومغرى ومقوى معده وامعا ومانع ريختن مواد بسينه ورافع حدة ادويه وجهة اسهال وسرفه وقرحهء ريه ودرد سينه واز دو مثقال تا سه

172