با مثل او شكر تناول نمايند در آنسال اصلا مرضى عارض نكردد وذر وسوختهء او مانع انتشار قروح وطلاى بيخ او با عسل جهة گزيدن سگ ديوانه نافع وصمغ او در افعال مثل عصارهء اوست ومفتت حصاه ومقوى باصره است وقدر شربتش از تخم تاو تا يك مثقال واز واز بيخ او در مطبوخات دو مثقال وبدلش تخم كرفس است ورازيانه بريرا شاخها عريضتر وشبيه بربياس وتخمش ريزه وبسيار خوشبو ودر آخر سيم گرم ودر دويم خشك و جهة تقطير بول وثيقهء رحم وچرك قروح واسهال مزمن ورفع احتباس حيض نافع است راتيانج صمغ صنوبر است كه بنفشه مثل ساير صموغ منجمد ميكرد ويا بآتش طبخ يافته منعقد شود وثانيرا بيونانى وفلفونيا نامند وسيال غير منجمد او زفت رطبست در آخر سيم گرم وخشك وقسم آتش ديدهء او كرمتر از قسم اول وآشاميدن نيم مثقال او با زردهء تخم مرغ كه نيم پخت باشد وبه دستور با آب طبيخ سپوس گندم جهة سرفه وربو وجراحت رطبه ء شش ومضع او جهة سرفهء رطوبى وجذاب فضول دماغ وضماد او جهة التيام جراحات وازالهء حكه وجرب وخشونات جلد وبا گلنار جهة فتق ركها ونواصير وبا تخم كتان بالسويه جهة رفع ثاليل وبواسير مجرب وجهة شقاق كعب وكجى ناخن مؤثر وكشيدن او مانند ؟ ؟
روز اول يكدفعه وروز دويم دو مرتبه ودر سيم سه بار جهة سرفه وربو وقرحهء شش عجيب الفعل است وبعضى گفته اند كه چون با زرنيخ وبيه بز سرشته بخور كنند اثرش قويتر مىشود ومؤلف تذكره گويد كه چون را تبا بخرا با مثل او ربيج الغار ونصف وزن او فلفل با روغن بادام طبخ داده ضماد نمايند در ساعت دانهء بواسير را ساقط كند با الم شديد وتدارك آن به سفيدى تخم مرغ وسفيداب وبخوردن شير تازه بايد نمود وگويند طلاى را تيابخ مفرد او در ابدان نرم باعث ورم ودرد مىشود وبخور او كه بپارچهء آلوده در آفتاب خشك كرده باشند جهة زكام بارد وتب ربع سريع الاثر است وقسم مطبوخ او در اصلاح شعر ذر ورا مؤثر است رامك از ادويهء مركبه است وآن قرصى است كه در قديم از عصارهء بلح ميساختند وبرهم زنند تا مثل خمير شود وربع جز وزاج ومثل او صمغ محلول ويكجز ونيم دو شاب خرما با عسل اضافه نموده قرص بسازند واگر بوزن پوست انار ملج بسيار نارس اضافه كنند بيعديلست در دويم سرد وخشك وقابض ومجفف وملطف ومقوى معده وامعأ ومسكن حرارة ومانع ريختن مواد باعضا وجهة اسهال كهنه ودموى ونزف الدم وذرب وسرفه ودرد سينه وضعف جگر وبتخيف قروح شربا وضمادا نافع وطلاى او مقوى جلد مسترخيه ورافع ورم حار ونقرش وورم حار مقعد وبروز آن وحابس عرق ورافع عفونة آن ونجار فاسد وبا حنا مسود موى وقاتل قمل وسنون او مقوى لثه وقاطع خون او وقدر شربتش تا دو مثقال وبدلش سگ ومضر مثانه ومصلحش عسل است رازقى در قديم سوسن آزاد دراناميده اند كه زنبق باشد ومتأخرين اشتباه بسوسن سفيد نموده اند راتج نارجيل است راتياج وراتينج راتبانج ست رائى حلو است رازيانج رومى وشامى انيسونست رافع حليث است راخ خمر است راحة الاسد نوتعى از عرطنيثاست راطينى بيونانى اسم مجموع علكهاست راس الشيخ بلغة اندلس اقسون است راس الهدمد بلغة اسكندرية قسمى از مخلصه است رال اسم هندى قيقهن است راج هنس بهندى پرسياوشانست راج كيرى اسم هندى عصى الراعيست راج كيرا اسم هندى اذان الغز است راسو اسم فارسى ابن عرس است راسخت وروى سوخته رو سحج است رب عبارة از آب ميوها ونباتاتست كه بطبخ بقوام آورده باشند ورب هر چيزد در تحت آنچيز مذكور است ربل نوع جبلى افسنتين است وگويند نوعى از برنجاسف وقيصوم است ودو درهم او جهة رفع زهر هوام مجرب دانسته‌اند رب العنب ميفتحج است ودر ديلم دوشاب ترش نامند رب الضر وصمغ كمكام است ربيس عليق است ربيان اربيانست ربرق عنب الثعلب است ربيثا نوعى از ماهى كوچك ودر افعال قويتر از ماهى روبيان دانسته‌اند رتيلا به فارسى انگورك نامند وآن حيوانيست شبيه عنكبوت ودست وپاى او كوتاه واو اقسام مىباشد واز سموم قتالهء بارده است وگزيدن او وخوردن يك عدد او قتالست وضماد كوبيده او بر موضع گزيده اش جذب ودفع سم مىكند واطهور يقس بستن زندهء او را بر بازوى صاحب تب دورى جهة رفع تب مجرب دانسته‌اند وذر ور خشك او قاطع ثاليل است وگويند ملسوع او چون در ظرف طلا نظر كند رفع اذيت او مىشود رتم بلغة عربى نباتيست سفيد وسياه مىباشد و سياه او را شاخها زياده بر زرعى وبى برك وصلب ومانند ريسمان بر چوبها توان بست وگلش زرد وثمرش مثل لوبيا ودانه او مثل عدس وقسم سفيد او را ثمر وگل وشاخش مانند قسم سياه ورنگ شاخهاى او سفيد است ودر سيم گرم وخشك وجذاب ومحلل وباقوهء قابضه و شد ودو درهم از ثمرش مقيئ قوى وحقنه بعصارهء او مسهل خون وجهة عرق النسا نافع وضمادش جهة نمش وگزيدن سگ ديوانه وآشاميدن

125