responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : تحفه حكيم مؤمن يا تحفة المؤمنين ( فارسي ) نویسنده : محمد مؤمن بن محمد زمان تنكابني    جلد : 1  صفحه : 65


زرعى وبا اندك زغب وتخمش غلافى مايل بسياهى است ومؤيد وديگر آنكه در زمان بقراط جهة رفع وبا گياهيرا مقرر كرده اند كه آورده در اطراف شهر در خندق دود كنند ودودا وباعث كرديد كه احديرا وبا اثر نكرد وآنكياه قسمى از قلومسن بوده واين اثر با تنباكو مىباشد چه در هر بلديكه تنباكو شيوع يافته وبا بتدريج كم شده والله اعلم بحقايق الحال واو در آخر سيم گرم وخشك ومعطش ومجفف وستم اقسام ماهى ودودا ومصلح فسادهوا ومعطش ومنقى رطوبات دماغى ومحرك آن وجهة درد دندان رطوبى وربو بلغمى وخاكستر او جهة زخم دو اب وبا روغن گلسرخ جهة جرب متقرح وخزاز ومنع نزف الدم جراحات تازه وبتخفيف قروح مزمنه آزموده است واز جمعى ثقات سموع شد كه آب قليات كه از كشيدن تنباكو زرد شده بود صاحبان استسقأ از خوردن او به سبب ادرار بول وعرق مفرط در روز نجات يافتند ومضر دل ودماغ يا بس ومغلظ خون ومورث شدد وخفقان ومكدر حواس محرورين وسودا ويست وآشاميدن او از سموم واو معيار رفع بتهاست چه معتادين او با اندك تبى كه باشند ادراك لذت او نمى كنند شزوى ختائى قرصيست مصنوعى سرخى مايل بتيركى وبعضى مايل بسبزى واغبرو اين قسم عصاره گياهيست و سرخ او معشوش بطين ارمنى وامثال آنست مركب القوى ورادع ومحلل وقابض وجهة او رام حاره وبارده واوجاع او وگزيدن هوام وتسكين درد سر و ساير اعضا وتحليل خنازير او رام صلبه وقطع نزف دم جراحات وآشاميدن يكدانگ او تا نيم مثقال جهة اسهال وموى وبواسيرى ونفث الدم وقى الدم وذر ورا جهة قرحهء چشم ومقعد وقضيب وفرزجهء او جهة سيلان حيض ورطوبات رحم وجميع علل آنكه از رطوبت باشد نافع ومضرشش ومصلحش كثير است تنبول تانبولست تنوب قسم كوچك صنوبر است تنوم قسم صغير صاير يوماست تنبرى اسم هندى حنظل است تنكهار اسم هندى تنكار است توت شيرين او رابنطى وترش او را شامى نامند وشيرين او در اول كرم ودر دويم تر ومدر بول وملين طبع ومولد خون صالح ومبتهى وموافق سينه وشش ومرطب دماغ ودر انضاج شبيه بانجير ومفتح سدد ومصلح حال جكر وفساد سپرز ومسمن ومقوى بيه كرده وجهة آبله وحصبه نافع ومفسد معده وسريع الاستحاله بخلط حاضر آن ومصلحش سكنجبين است وترش او درد دويم ودر اول خشك وقابض ومطفى حدت خون وقامع صفرا او رادع ومانع ريختين مواد باعضا ومواد حاره بحلق وزبان ومسكن عطش ومنبه اشتها وغرغرهء آب او جهة روع وتحليل مواد وتقويه حلق وخشك او جهة قرحهء امعأ واسهال حارورب او نايت مناسب او وخشك او مضر سينه وعصب ومصلحش غسل وجوار شات وآب مطبوخ پوست بيخ توت كه بقدر هفت مثقال طنج يافته باشد مخرج حب القرع خصوصا كه برگ شفتالو اضافه كرده باشند وطبيخ او با عسل وانجير جهة سموم وبرسام وجنون ودرد كمر وپشت بغايت نافع وطبيخ برگ او نيز همين اثر دارد ومطبوخ هشت درهم ريشهاى او با سه ؟ ؟
انجير كه در نود مثقال آب طنج يافته باشد وبنصف رسيده باشد مسهل قوى سودا وقريب الاثر است ورطوبت بنج آن را كه خراشيده زخم كرده وآنچه درعرض شبانه روزى جمعشده باشد ضبط نمايند مسهل قوى وجهة درد دندان وتحليل وملهاى بزرگ نافع است واز صمغ توت همين اثر مىآيد وچون آب ريشهء نوت را كه از شكافتن او گرفته باشند بقدر هفت او قيه با برگ انجير وبرگ تاك بقدر يكوقيه در ديگ سرپوش بخمير گرفته بجوشانند تا بسدس رسد خضاب بغاته قوى ومجرب است ومضمضه بطيخ پوست درخت وبرگ او بجهة دندان نافع وخوائيدن صمغ او نيز همين اثر دارد وعصارهء برگ او بقدر يكوقيه ونيم جهة گزيدن رتيلا وهوام وضماد او با سركه در حمام جهة شراب مزمن وطلاى برگ او با روغن زيتون جهة قروح وسوختگى آتش وضماد توت نارس با سركه جهة رفع شقاق وشرى آزموده است توابل اسم اصطلاحى ادويه يابسه است كه در اطعمه كنند مثل گشنيز وزيره وامثال آن تودرى اسم فارسى وبيونانى آرد سمن وبه عربى بزر خمخم نامند نبات او را برك دراز وبيساق وشاخهاى او سرخ وصلب وبا اندك رخابى ريزه وثمرش در غلاف باريك ولطيف وتخمش از عدس كوچك تر واندك پهن وسرخ وزرد وسفيد مىباشد وبى شدى ودر اصفهان قدويه گويند وسرخ آن را قدومهء كلكون واو غير جهة است چه جنه را خاكشى نامند وحقير نبات هر دو را مشاهده نموده است وهر دو در آثار قريب بيكديگرند در دويم گرم ودر اول تر ومحرك باه ومشهى ومسمن وجهة برودت احشا وسرخ كردن رخسار وصاف نمودن بشره ورفع مواد سودائى وتصفيه با صوت وسعال وموى وبيسى ومطبوخ او در شير جهة تسمين اعضا ورنگ رخسار نافع وقدر شربتش تا پنج درهم وبدلش بهمن سرخ ونبات او قابض ودرغايت رادع است توتيا معرب از دود هاى فارسى است وبيونانى ثمقولس نامند وآن معدنى وانا پلبى مىباشد ومعدنى سه قسم است يكى سفيد پيوست شبيه تخم شتر مرغ وبر او چيزى مثل نمك ظاهر وبهترين اقسام ويكى زرد ويكى كبود وشفاف واو غليظتر از همه است و مشهور به توتياى هندى ودر غايت حدتست وانا بيبى كه مشتق از انبويه است وبه فارسى توتياى قلم مينامند وميزابى كه بمعنى شبيه ناودان باشد عبارة از وست وچندين قسم مىباشد يكى از دود مس است كه در گداختن سنگ مس در كوره دو طبقه بهم مىرسد قسمى سفيد وبسيار ثقيل وقسمى ثقيل وكثيف واول از صاعد وثانى از راسب وآن از ادويهء اقليمياست كه بتدريج در ذائب مس ريزند واز طلا ونقره وقلعى نيز بهم رسد وبه دستور

65

نام کتاب : تحفه حكيم مؤمن يا تحفة المؤمنين ( فارسي ) نویسنده : محمد مؤمن بن محمد زمان تنكابني    جلد : 1  صفحه : 65
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست