نقده بقاف كزبره بريست تقره كرويا است تكرك به فارسى اسم جليد است تكان اسم تركى شوكست كه به فارسى خار گويند تكر اسم هندى اسارونست تل اسم هندى سمسم است تلى بهندى اسم انزر وتست وطحالرا نيز نامند تلسى اسم هندى جمسفرم است تليا اسم هندى عود است تمر به فارسى خرما نامند واو را از ابتداء تكون تا انتهاء هفت مرتبه مىباشد يكى طلع كه وليع نيز گويند ويكزبلج سيم خلال چهارم بسر پنجم تسب ششم رطب هفتم تمر وهر يك در موضع خود مذكور است وتمر در دويم گرم ودر اول خشك وبعضى در اول تر دانسته‌اند مبتهى مبرودين وموافق سينه وشش وكثير الغذا ومولد خون متين ومقوى كردهء لاغر شده وتليين مفاصل وجهة فالج واعيأ ودرد ورگ وامراض بارده وبلغميه ودرد كمرء طبيخ او با حلبه جهة تب بلغمى وحصاة مجربست ومولد سود او ستدهءس جگر وسپرز ومحرق خون ومعفن اخلاط ومصدع ومورث قلاع ورمد ودرد دندان ومصلحش روغنها وخشخشاش وبادام وسكنجبين وآب انار ومحرور را اجتناب اولى ودر بلديكه خرما حاصل نشود اهل مدن بلد بايد بسيار تفليل نمايند ودانهء خرما مركب القوى وقابض ومسحوق او جهة اسهال وذر ورسوختهء او جهة رويانيدن مژه وقروح خبيثه والصاق جراحت تازه وقرچهء چشم وسبل وجرب وحدة بصر نافع است وچون تمر را در شير تازه خيسانيده تناولنمايد واز عقب آن شير بنوشند در تقويه باه بيعديلست تمر هندى بار درختى است در غلافى بقدر شبرى ودانها بقدر باقلى كوچكى و درخت او مثل درخت انار وبرگش مثل برگ صنوبر وطعم مافى الغلاف ترش وسرخ تيره ودر سيم سرد ودر دويم خشك ومسكن غثيان صفرا وى و ملين طبع ومسهل صفرا واخلاط محرقه ودر حمؤضات مسهل سواى او نيست ومطفى هيجان خون وجهة خفقان حار وحكه وجرب وقلاع وعطش وبهاى جاره وتبها غشيه وكرب وتفريح محرورين بيعديل واكثار او مورث سحج وسعال ومضر سپرز ومولد سده ومصلحش كتيرا وخشخاش وبنفشه ولعاب بهدانه عناب وقدر شربتش از هفت مثقال تا سى مثقال وبدلش آلوى سياه ودر غير اسهال زرشك ودانهء او در سيم خشك وقابض ومغز او جهة امساك منى مجرب وضماد او جهة خلع عضو ووثى وتقيوه سستى عضل وبا بيه وامثال او جهة نضج وگشودن وتل آزموده وتضميد مطبوخ او مسكن او رام ودردهاى حاره است تمساح به فارسى نهنگ نامند حيوانيست بحرى وبزرگ جثه ودست وپادار وپوست او درشت ودر خارج آب نيز تعيش كند وكوچك او كه در ريك تعيش كند ورل ماهى نامند وآن سقنقور است در دويم كرم ودر سيم خشك وگوشت او محرك باه ومسمن بدن ورافع قولنج وطلاى چه او جهة رفع آزار گزيدن او نافع وبا روغن كل جهة درد كمر وكرده وتقويه باه وقطور او جهة درد كوش وكرى وصداع وشقيقه ديدن او بربدن جهة تب ربع وسوزانيدن او در چراغ مانع صداى وزغ وطلاى خون او بليله وآمله جهة تغيير دادن لو وضح وبهق سفيد واكتحال سرگين او جهة بياض مزمن وتازهء چشم وزهرهء او درين باب بغايت قوليست وبخور جگر او جهة رفع جنون وتعليق چشم او جهة منع تزايد جذام وبستن او بر پاى راست جهة تقويه جماع مؤثر است تمتم سمقاق است تمر الفهم بلادر است تمن اسم عربى ارز است تلول قنابريست تنبلى بلغة ديلمى نبات ثافسيات تموش اسم ديلمى عليق است تمش دانه قوت العليق را گويند تمالس بهندى جهة الخضرا را گويند تنكار قسمى از بورق ونوع معدنى او قسمى شبيه بيخ وآن بورهء زبديست وبشيرازى يخك نامند وقسمى شبيه ببرف وآن زبد البورق است وبشيرازى برفك گويند ونوعى مصنوعى او قسمى از لحام الذهب مصنوع است وقسمى كه بالفعل متعارفست مركب از نمك وقلى بالسويه وسه برابر دو بورهء ارمنى كه مجموع را در شير گاو وگاوميش بقدر پوشانيدن آن بجوشانند تا منعقد گردد ودر آفتاب خشك كنند وقسمى كه مسمى بلحام الذهب است مصنوع است از بول غلمان نزديك ببلوغ كه در ظرف مس بول كنند وبا دستهء مس در آفتاب در موضع نمناك مدتها بسايند تا صلب شود واقسام او درسيم گرم وخشك او از سموم است وادخال او باعث نرمى وزود گداختن طلا ولطيف ومحلل وجالى ومسقط بواسير وجهة برون گوشت فاسد جراحات ودرد دندان وتا كل او مفيد است ومعدنى او را خاصيت آنستكه تنقيهء قلعى وتليين آهن مىكند وچون آهن را يكبار در آب تنكار معدنى تطفيه كنند وبار ديگر سرخ كرده بر روغن كنجد تمطفيه نمايد آهن مذكور مثل مقناطيس جذب آهن مىكند وفرق ميان معدنى وغير معدنى ظهور رطوبت مصنوعى است درآتش بخلاف معدنى تنين به فارسى اژدها نامند وبحرى او از دنباله مثل عقرب ميكزد وبرقى او با دهن وهر دو نوع را دست وپا وچنگال مىباشد ودر چهارم گرم وخشك وقتال ضماد خاكستر سوختهء او با عسل جهة قطع بواسير وبهق وبرص وبستن گوشت تازهء او بر موضع گزيدن او رافع سميت وجاذب است تنن ماهى بزرگيست كه در درياى مظلم ودرياى شام بهم مىرسد ونمكسود مىنمايند وخوردن نمكسودا او جهة ستم مار شاخدار وضمادش جهة گزيدن سك ديوانه نافع است وخوردن او وقى كردن بعد از آن منقى معده ومخرج بلغم غليظ است تنباكو ظاهرا قسمى از ماهى زهرج جبلى كه قلومس نامند بوده باشد چه در ماهية بقسم ستم او شببه ودر سمت نسبت بماهى باو مشابه وقسم سيم قلومس را تعريف كرده اند كه برگش مثل برگ كرنب واز آن درازتر وبا اندك رطوبه چسبنده وساقش زياده بر

64