مشكطرا مشيع قسمى از پودنه وقويتر از اقسام آنست برگش انبوه وبزرگتر از برگ پودنه برى وبا خشونة ومايل باستداره وچون گوسفند از او بخورد شير او برنگ خون شود در آخر سيم گرم ودر وسط خشك بغايت مدر حيض ونفاس ومسقط جنين ومفتت حصاة وجهة اخراج رطوبات غليظه از سينه وشش ودرد رحم وقولنج وتقوية اشتها وشربت او جهة غشى وكرب نافع ودر ساير افعال قويتر از پودنه است وآن مذكور شد ومضر مقعد ومصلحش سركه وشربتش يك مثقال ودر مطوبخ دو مثقال وبدلش بوزنش پودنه وقردمانا ودر ادرار حيض بوزنش عدس المر مشترى بلغة اكسيريان قلعى است مشك هندى سعد هنديست مشط الراعى دنيساقوس است مشك بهندى گرسنه است مشك واش بلغة تنكابن اسم شواصر است مشو اسم فارسى خلر است مشك زبر زمين اسم فارسى سعد است مصوص غذائيست كه از جوجه ومرغ جوان وسبزيهاى سرد وگرم وادويهء خوشبو بحسب احتياج ترتيب دهند وقسميرا به آب ميوهاى ترش ميجوشانند ومنافع هر يك تابع اجزاى اوست مصطكى معرب از مسطيخى وبه عربى علك الروم نامند صمغ درختيست ريزه تر از كندر وسفيد او را رومى وسياه او را نبطى گويند درخت او در صافى وشاخهاى او در لطافت وبرگ او مانند درخت اراك واز ان بزرگتر وثمرش مايل بتلخى وقوتش تا بيست سال باقيست ودرخت او نزد شيخ الرئيس وبولس سرد وخشك وبيخ وپوست وعصارهء وبرگ وثمر او را قايم مقام اقاقيا وعصاره لحية التيس نامند ونزد جالينوس گرم وخشك وبار تحليل وقبض است وام نطول طبيخ او روياننده ء گوشت بر استخوان ومقوى اعضاى مسترخيه است وضماد برگش جهة خروج مقعد ورحم ومسواك چوب او مقوى دندان ولثه وچون برگ وشاخ وبار وپوست او را بجوشانند ومكرر تجديد اجزا كنند تا آب غليظ شود جهة نفث الدم واسهال وقرحهء امعأ ونزف الدم وبر آمدگى ناف ورحم ورفع سيلان حيض وشكستگى اعضا وجرب نافع است ومصطكى در آخر دويم گرم وخشك ومقوى معده وجگر بارد وهاضمه واشتها ومحرك آروغ وبا جلاى عظيم ومحلل رياح معده ورافع نفخ بآروغ وباسفل ورافع پيچش ودردسر ونزلات وضعف جگر ومعده وقروح باطنى وبا غاريقون جهة بلغم وبا صبر جهة صفرا وبا هليلجات جهة سودا وعسر النفس وبا ادويهء مناسبه جهة نفث الدم وقصبهء ريه وباكهربا جهة نزف الدم از مجربات ويا كندر جهة قوة فهم وحافظه وقطور جوشانيدهء او در روغن كنجد جهة كرانى سامعه مجرب وبه دستور بخور كردن پنبه بادو بكلاب تر كرده كماد نمودن بر چشم جهة درد مد از مجربات شمرده اند وطلاى جوشانيدهء او در روغن زيتون جهة شقاق لب ولرز تبهاى بارد ورعشه وضربان وكزاز واعبا بيعديل وشرب ضماد او جهة شكستگى اعضا وضربه وسقطه وجلاى بشره وسرخ كردن رخسار وبا ادويهء مناسبه جهة درد فم معده وامعأ وعلل جگر وتفتح سدد وقى نافع وبخور وسعوط او با روغن زنبق جهة درد سر بارد ومضمضهء طبيخ او جهة استحكام دندان ولثه وماليدن روغنهاى كرم بر عصو دردناك وپاشيدن مصطكى بر او وبخرقه بستن او جهة تسكين وتحليل درد بغايت مفيد است وخوائيدن او جهة جذب رطوبة دماغى مؤثر وگويند مضر مثانه است ومصلحش كردكان وكثيرا وبه دستور يك شبانه روز در سركه خيسانيدن آن وبدلش بوزن او كندر ويا يكوزن ونيم علك البطم ودر تقوية معده وجگر اذخر وقدر شربتش تا يك مثقال است وروغن مصطكى كه يكوقيهء او را در يكرطل روغن زيتون با قدر مضاعف حل كرده باشند محلل و مقوى اعصاب وشرب ضماد او جهة امراض رحم ومعدهء ضعيف واسهال رطوبى وعلل جگر ودو مثقال او جهة قرحهء ريه وحقنهء او جهة قرحهء امعا وطلاى او جهة آثار جلد ونيكوئى ورخسار مفيد است وروغن درخت مصطكى كه از برگ وثمرش بسازند جالى وملطف وبسيار قابض وبا سعد واذخر جهة جرب انسان وحيوان واخراج كرم شكم ولزوجات نافع وقدر شربتش تا سه مثقال است مضغ ثمر عوسج است مصباح الروم كهرباست مصارين امعاست ومصران واحدان مصاع زعرور است مصفى الرعات بلسكى است مصنع نپنديست كه از آب ميوها وانار ترتيب ميدهند مصل بتركى فرا فروط نامند ودر اصفهان فارا گويند وآن مائيت دوغيست كه طبخ داده غليظ او را كشك سازند ومائية او را بار ديگر جوشانيده منعقد نمايند بسيار ترش وسرد وخشك ومسكن حده خون وصفرا وتشنگى وزارع او رام حاره وطلاى او در رفع ورم زبان وغرغرهء او در ورم حار از مجربات است ومضمضهء او جهة قلاع حار مفيد واو مضر معدهء سوداوى ومولد نفخ وقولنج وردى الغذا است ومصلحش ادويهء حاره وجوارشات مض بضاد معجمهء رمان البر است وثمرش حب القلقل مطبوخ آب انگور است كه از طبخ بنصف رسيده باشد او را منصف نيز نامند الطف از مثلث ودر افعال مانند اوست مطهر وپنج انگشت است مطخيثا لوز است ولعوق لوز را باين اسم نامند مطر بارانست مظ بظاء معجمه گلنار است معا به فارسى روده بتركى باقر ساق نامند وامعا مذكور شد معشوتا شامل جمست وماهو دانه است مغر ماغر است معانيوس بيونانى بان است معفار صمغ آلو است معد خصى الثعلب است معين مازريونست مغاث بيخيست دراز وسطبر وپوست او سياه مايل بسرخى وجوفش ما بين سفيدى

247