مقدمه بسم الله الرحمن الرحيم رب اشرح لى صدرى ويسر لى امرى نگارش اين مقدمه گر چه براى شناسائى كتاب " تحفه حكيم مؤمن " است اما از نظر آنكه خوانندگان گرامى اين كتاب به خوبى از مفاد آن اطلاع حاصل نمايند احتياج به توضيح و تشريح در اطراف عوامل و مسائل جندى درباره سير تكامل كتب طبى در كشور ما است كه اطلاع بدانها به نظر اين جانب مىرسد بسيار ضرورى مىباشد بدين معنى كه بايد مقدمه‌اى بر اصل مقدمه نگاشت تا مطلب و موضوع كتاب " تحفه حكيم مؤمن " روشن گردد .
چند كلمه درباره تاريخ پزشكى طب در تمام ادوار با آدمى همراه بوده به اين معنى كه چون درد و رنج در زندگى با بشر توأم است پس راه علاج و چاره آن نيز مطمح نظر بشر بوده است .
از روزى كه آدمى براى رفع درد و رنج از خود با ساده‌ترين وسائل به درمان خود پرداخته تاكنون كه مثلا به زايمان بى درد و امثال آنها مىپردازد مقصد و مقصود يكى بوده است فقط عامل يا عواملى كه در آن دخالت داشته‌اند زمان و وجود خدمتگزاران بشر و اكتشافات و اختراعات بوده است و بس .
در ايران و هند و يونان و روم و آشور و كلده و مصر و تمام دنياى متمدن قديم مردم از طب اطلاعاتى داشتند و در هر يك از اين كشورها مردمى كه به كار طب و طبابت مىپرداختند گاهى به صورت كاهن گاهى به صورت موبد و امثال ذلك در كسوت طبابت به خدمت مشغول بودند كه اغلب با خرافات و موضوعات اسرار آميز همراه بوده ولى كسى كه توانست طب را از صورت خرافات و اسرار و ارتباط آن با معابد بيرون آورد و ثابت كرد كه زندگى و مرگ بر طبق قوانين منظم و مرتب انجام مىگيرد و به علاوه مسائل اجتماعى و اخلاقى و وظائف وجدانى براى طبيب معين نمود بقراط است . همين وظائف اجتماعى و اخلاقى طبيب كه تا امروز تقريبا نكته بدان اضافه نگرديده است " سوگند نامه بقراط " مىباشد .
در كشور ما در ايران طب و طبابت ادوار مختلفه‌اى دارد كه دانستن آن بىفائده نيست :
الف در دوران هخامنشى طب ما قبل اسلام در ايران غير از مايه‌اى كه در كشور ما بوده از يونان نيز اقتباس گرديده است .
در دوران هخامنشى يكى از ادوار درخشنده طب ايران بوده و به نسبت زمان يعنى در دو هزار و پانصد سال قبل اين علم مقام و ارج بزرگى داشته است .
در كتب مذهبى زرتشت از طب و حفظ الصحه يعنى پزشكى و بهداشت و مخصوصا از بهداشت بسيار سخن گفته شده و اوامر و تأكيدات بليغه درباره مراعات مسائل بهداشتى صادر گرديده است .
در اين دوران طبقه بندى پزشكان معمول بوده كه مهمترين آنها طبيب ( پزشك ) جراح ( كرتو پزشك يا كارد پزشك ) منتر پزشك ( پسيكياتر psychiatre ) گياه پزشك مىباشند .
از اين دوران دستورها و نوشته‌هاى چندى در اوستا موجود است كه در حقيقت قسمتى از كتب طبى آن زمان مىباشد .

2