شايسته است از پهلوى راست به پهلوى چپ بغلطد ، زيرا در اينصورت معده سنگين او آرام خواهد بود وفشارش به قلب نخواهد رسيد ، مسلم است كه وقتى اندرون از طعام تهى باشد انسان بهر پهلو كه بخوابد آسوده خواهد خوابيد .
3 - در قسمت سوم ، سخن از قضاى حوائج ضرورى بميان مىآيد . در دواوين طبى مسألة ى مستراح مسألة ى مهمى است ، زيرا با صحت مزاج انسان ارتباط بسيار مستقيم وحساس دارد . مردمى تنبل وسهل انگار را مىشناسيم كه در انجام اين وظيفه ى حياتى اهمال ميورزند وبوقت حاجت تقاضاى مزاجى خود را بلاجواب مىگذارند و در نتيجه روده هاى خود را از فعاليت باز مىدارند ودر حقيقت به جهازات درونى خود درس تنبلى مىآموزند وحاصل اين اهمال را بصورت ناراحتى دستگاه هاضمه وبيماريهاى كبدى ومعوى وزهروى وبواسير وخستگى وريدها واحيانا سكون خون در وريد و انسداد مجارى لنفاوى كه منتهى به مرض داء الفيل مىشود دريافت ميدارند .
4 - اينجا نوبت به قسمت وظائف الاعضاء تشريحى مىرسد . امام ( ع ) آن را بر طبايع اربعه ى بدن انسان قرار داده است :
الف - صفرا : اين ماده مشتمل بر جهازات هاضمه وكبد وزهره وطحال وبنكر - ياس وتوابع آنهاست .
ب - سودا : اين ماده مشتمل بر كليه ها ومجارى ادرار وجهازات تناسلى و رحم وتوابع آن است .
ج - خون : مشتمل است بر قلب ورگها وعروق لنفاوى وغيره .
د - بلغم : بر ريتين وقصبة الريه وجهازات تنفسى وتوابعش . امام ( ع ) اين چهار طبع را به مقتضاى خلقت آنان به تر وخشك وگرم وسرد تقسيم فرمود ، طبايع اربعه بر حسب بهره اى كه از آب مىبرند باين قسمت ها ( تر وخشك وگرم وسرد ) منقسم مىشوند زيرا آن عنصر اساسى كه در تكوين اجزاء بدن انسان دخالت وجودى دارد آب است .
امام عليه السلام بدن انسان را به چهار طبقه تقسيم فرمود : ( سر وسينه وشكم و قسمتهاى زير شكم ) وجهازات بدن انسانرا هم ميان اين چهار طبقه بخش فرمود ، گوشها

322