على ( ع ) ميان مردم فرمان كوچ داد و حركت كرد و به نهروان آمد و در يك فرسنگى ايشان اردو زد و قيس بن سعد بن عباده و ابو ايوب انصارى را پيش آنان فرستاد ، آن دو نزد ايشان آمدند و گفتند اى بندگان خدا همانا شما مرتكب گناه بزرگى شده‌ايد كه متعرض مردم شده‌ايد و آنان را كشته‌ايد و ديگر آنكه در مورد ما گواهى به شرك مىدهيد و حال آنكه شرك گناهى بزرگ است ، عبد الله بن سخبر بان دو گفت از ما دور شويد كه حق براى ما چون صبح روشن شده است و ما از شما پيروى نمىكنيم و بسوى شما برنمىگرديم مگر اينكه كسى همچون عمر بن خطاب براى ما بياوريد ، قيس بن سعد گفت ما در ميان خود كسى را كه آنچنان باشد جز على بن ابى طالب ( ع ) نمىشناسيم آيا شما ميان خود كسى را آنچنان مىشناسيد ؟ گفتند نه ، قيس گفت پس شما را به خداوند سوگند مىدهم كه جانهاى خود را هلاك مسازيد كه من مىبينم فتنه در دلهاى شما راه يافته است . [ 272 ] .
سپس ابو ايوب هم همچنان سخن گفت كه گفتند اى ابو ايوب بر فرض كه امروز با شما بيعت كنيم فردا كس ديگرى را داور و حاكم مىسازيد ، ابو ايوب گفت شما را به خداوند سوگند مىدهيم كه از ترس آينده اكنون فتنه را جلو نيندازيد .
گفتند از ما دور شويد كه ما به شما اعلان جنگ داده‌ايم و پيمان شما را بريده‌ايم ، آن دو پيش على ( ع ) برگشتند و او را آگاه كردند ، امير المؤمنين هماندم حركت كرد و چنان به خوارج نزديك شد كه سخن او را مىشنيدند و با صداى بلند چنين فرمود .
« اى گروهى كه آنان را لجاجت برانگيخته و هواى نفس آنان را از حق بازداشته است و در نتيجه در اشتباه و خطا افتاده‌اند ، من به شما اندرز و بيم مىدهم كه در گمراهى خود پافشارى مكنيد و بدون هيچ دليل و برهانى از سوى خداوند كشته مشويد ، مگر نمىدانيد كه من به اين دو داور شرط كردم كه بايد طبق قرآن حكم كنند ؟ و قبلا به شما نگفتم كه طرح موضوع حكميت از سوى

272 - با توجه به سوابقى كه ميان عمر و سعد بن عباده و قيس و عبد الله بن عمر بوده است بعيد است كه اين سخن خوارج از روى اعتقاد به عمر باشد بلكه براى خشمگين ساختن قيس چنين گفته‌اند و او جواب مناسب داده است . ( م )

253