و مركز ايشان را شناخت به مردم قبيله ازد كوفه فرمود شما ازدىها شام را كفايت كنيد ، و به خثعم گفت خثعمىها را كفايت كنيد و به هر يك از قبيله هاى عراق دستور داد كه با همان قبيله شام جنگ كنند و فرمان داد همگان از هر سوى يكباره حمله كنند و چنان كردند و على ( ع ) خود بر گروهى حمله كرد كه معاويه در آن گروه بود ، همراهان على ( ع ) در اين حمله حدود دوازده هزار سوار از مردم حجاز و قريش و انصار بودند و على ( ع ) جلودار بود ، آنان تكبير گفتند و مردم هم همراه ايشان چنان تكبير گفتند كه زمين به لرزه در آمد ، صفهاى مردم شام از هم پاشيده شد و پرچمهاى ايشان باين سو و آن سو مىرفت و تا جايى كه معاويه بر منبر نشسته و عمرو عاص همراهش بود عقبنشينى كردند و معاويه اسبى خواست كه سوار شود .
شاميان پس از فرار دوباره گرد آمدند و براى جنگ با عراقىها برگشتند و هر دو گروه در مقابل يك ديگر پايدارى كردند تا شب فرارسيد و در آن روز گروه بسيارى از سرشناسان و بزرگان عرب كشته شدند و فرداى آن روز هر گروه به اردوگاه گروه ديگر رفتند و كشتگان خود را جمع كردند و تمام آن روز را به دفن كشتگان گذراندند .
شامگاه آن روز على ( ع ) ميان ياران خود برخاست و چنين فرمود .
« اى مردم فردا به جنگ برگرديد و به سوى دشمن پيش برويد ، چشمها را فروبنديد ، صدايتان كوتاه و سخن گفتن شما اندك باشد و پايدارى كنيد و خدا را فراوان ياد كنيد و با يك ديگر ستيزه مكنيد كه سست شويد و حرمت شما برود و صبر كنيد كه خداوند با صبركنندگان است » .
معاويه هم ميان مردم شام برخاست و چنين گفت .
« اى مردم شكيبا و در برابر دشمن پايدار باشيد ، سستى مكنيد و زبونى به خود راه مدهيد كه شما بر حقيد و دليل و حجت از شماست و همانا با كسى جنگ مىكنيد كه خونى را به حرام ريخته است و در آسمان كسى عذرخواه او نيست » .
عمرو عاص هم برخاست و گفت « اى مردم زره پوشان را جلو بفرستيد و پيادگان و كسانى را كه زره ندارند پشت سر بگذاريد و جمجمه هاى خود را

223