حقايق دينى، به صورت دانشمندان الهى و ربّانى در آورند، كه جز خدا نپرستند و جز به سوى علم و دانش دعوت نكنند. [1]

'''رَبَتْ:'''

{{(آیه):الْمَآءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَنْبَتَتْ}}

جمله‌{{صورتی: «رَبَتْ»}} از مادّه‌{{صورتی: «رُبُوّ»}} (بر وزن غلو) به معناى افزايش و نمو است و «ربا» نيز از همين ماده است، چرا كه «رباخوار» طلب خود را با افزايشى مى‌گيرد. [2]

'''رَبَطْنَا:'''

{{(آیه):أَنْ رَّبَطْنَا عَلى‌ قَلْبِها}}

{{صورتی:«رَبَطْنَا»}} از مادّه‌{{صورتی: «رَبْط»}} در اصل به معناى بستن حيوان يا مانند آن به جايى است تا مطمئناً در جاى خود محفوظ بماند، و لذا محل اين گونه حيوانات را{{صورتی: «رباط»}} مى‌گويند، و سپس به معناى وسيع‌ترى كه همان حفظ و تقويت و استحكام بخشيدن است، آمده و منظور از{{صورتی: «ربط قلب»}} در اينجا، تقويت دل مادر موسى‌ عليه السلام است، تا ايمان به وحى الهى آورد و اين حادثه بزرگ را تحمل كند. [3]

'''رَبْوَه:'''

{{(آیه):ءَاوَيْنَاهُمآ إِلى‌ رَبْوَةٍ}}

{{صورتی:«رَبْوَه»}} از مادّه‌{{صورتی: «ربا»}} به معناى زيادى و افزايش است و در اينجا به معناى سرزمين بلند مى‌باشد. [4]

'''رَبُّهُمَا، رَبِّهِم:'''

{{(آیه):يُبْدِلَهُمَا رَبُّهُمَا}}

تعبير به‌{{صورتی: «رَبِّهِم»}} (پروردگارشان) گويا اشاره به اين است كه «ربوبيت» و «مالكيت» و تربيت خداوند ايجاب مى‌كند كه حساب و كتاب و معادى در كار باشد. [5]

'''رِبِّيُون:'''

{{(آیه):رِبِّيُّونَ كَثيرٌ}}

{{صورتی:«رِبِّيُون»}} جمع‌{{صورتی: «رِبِّى»}} (بر وزن ملّى) است و به كسى گفته مى‌شود كه ارتباط و پيوند او با خدا محكم؛ با ايمان، دانشمند، با استقامت و با اخلاص باشد. [6]

'''رِجال:'''

{{(آیه):فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا}}

{{صورتی:«رِجال»}} در اينجا جمع‌{{صورتی: «راجِل»}} به معناى پياده است، و منظور اين است كه به هنگام خوف از حمله دشمن، مى‌توانيد نماز را در حالتى كه سواره، يا پياده و در حال حركت و فعاليت هستيد، انجام دهيد. [7]

'''رُجَّت:'''

{{(آیه):إِذا رُجَّتِ الأَرْضُ رَجّاً}}

{{صورتی:«رُجَّت»}} از مادّه‌{{صورتی: «رجّ»}} (بر وزن حج) به معناى «حركت دادن شديد» است. [8]

'''رَجْرَجَة:'''

{{(آیه):إِذا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجّاً}}

{{صورتی:«رَجْرَجَة»}} به «اضطراب» گفته مى‌شود. [9]

'''رِجْز:'''

{{(آیه):رِجْزاً مِّنَ السَّمَاءِ}}

{{صورتی:«رِجْز»}} در معانى زيادى به كار رفته است؛ «بلاهاى سخت، طاعون، بت و بت‌پرستى، وسوسه شيطان، و برف يا تگرگ سخت».

ولى همه اينها مصداق‌هاى مختلفى است از مفهومى كه ريشه اصلى آن را تشكيل مى‌دهد؛ زيرا ريشه اصلى آن به طورى كه «راغب» در كتاب «مفردات» گفته، همان‌{{صورتی: «اضطراب»}} است.

و به گفته «طبرسى» در «مجمع البيان» مفهوم اصليش انحراف از حق مى‌باشد.

بنابراين، اگر به مجازات و كيفر و بلا «رِجْز» گفته مى‌شود، براى اين است كه بر اثر انحراف از حق و ارتكاب گناه، دامان انسان را مى‌گيرد.

همچنين بت‌پرستى يك نوع انحراف از حق و اضطراب در عقيده است، و نيز به همين جهت عرب‌ها به يك نوع بيمارى كه به شتر دست مى‌دهد و سبب لرزش پاى او

[1]سوره آل عمران: 79؛[https://lib.eshia.ir/27575/2/733/رِجْز مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج2، ص733.]

[2]سوره حجّ: 5؛[https://lib.eshia.ir/27575/14/31/رَبَتْ مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج14، ص31.]؛سوره فصلت: 39؛[https://lib.eshia.ir/27575/20/313/رَبَتْ مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج20، ص313.]

[3]سوره قصص: 10؛[https://lib.eshia.ir/27575/16/45/رَبَطْنَا مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج16، ص45.]

[4]سوره مؤمنون: 50؛[https://lib.eshia.ir/27575/14/274/رَبْوَه مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج14، ص274.]

[5]سوره كهف: 81؛[https://lib.eshia.ir/27575/12/547/رَبُّهُمَا، رَبِّهِم مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج12، ص547.]؛سوره يس: 51؛[https://lib.eshia.ir/27575/18/434/رَبُّهُمَا، رَبِّهِم مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج18، ص434.]

[6]سوره آل عمران: 146؛[https://lib.eshia.ir/27575/3/160/رِبِّيُون مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج3، ص160.]

[7]سوره بقره: 239؛[https://lib.eshia.ir/27575/2/245/رِجال مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج2، ص245.]؛سوره حجّ: 27؛[https://lib.eshia.ir/27575/14/82/رِجال مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج14، ص82.]

[8]سوره واقعه: 4؛[https://lib.eshia.ir/27575/23/212/رُجَّت مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج23، ص212.]

[9]سوره واقعه: 4؛[https://lib.eshia.ir/27575/23/212/رَجْرَجَة مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج23، ص212.]