معناى كوشش و خستگى نيز آمده است، يعنى آن قدر كار كنيد تا خسته شويد.

و{{صورتی: «دائب»}} به موجودى گفته مى‌شود كه به سير خود ادامه مى‌دهد، سپس به هر عادت مستمرى اطلاق شده، و در سوره‌{{صورتی: «مؤمن»}} منظور از دأب قوم نوح ... عادت مستمرى است كه آنها داشتند و آن استمرار بر شرك و طغيان و ظلم و كفران بود. [1]

'''دُبُر:'''

{{(آیه):وَ يُوَلُّونَ الدُّبُرَ}}

{{صورتی:«دُبُر»}} به معناى پشت در مقابل‌{{صورتی: «قُبُل»}} به معناى پيش رو است، و ذكر اين كلمه در اينجا براى بيان پشت كردن به ميدان جنگ، به طور كامل است. [2]

'''دَحا:'''

{{(آیه):بَعْدَ ذلِكَ دَحَاهَآ}}

{{صورتی:«دَحا»}} از مادّه‌{{صورتی: «دَحْو»}} (بر وزن محو) به معناى گستردن است، بعضى نيز آن را به معناى تكان دادن چيزى از محل اصليش تفسير كرده‌اند، و چون اين دو معنا لازم و ملزوم يكديگرند به يك ريشه باز مى‌گردد. [3]

'''دُحُوراً:'''

{{(آیه):دُحُوراً وَ لَهُمْ عَذابٌ}}

{{صورتی:«دُحُوراً»}} از مادّه‌{{صورتی: «دحر»}} (بر وزن دهر)، به معناى راندن و دور ساختن است. [4]

'''دخان:'''

{{(آیه):السَّمآءُ بِدُخانٍ مُّبِينٍ}}

در اين كه منظور از{{صورتی: «دخان»}} (دود) چيست؟

در ميان مفسران گفتگو است، دو نظريه عمده وجود دارد:

1- اشاره به مجازاتى است كه كفار{{صورتی: «قريش»،}} در عصر پيامبر صلى الله عليه و آله به آن مبتلا شدند.

2- منظور از{{صورتی: «دخان مبين»،}} همان دود غليظى است كه در پايان جهان و در آستانه قيامت، صفحه آسمان را مى‌پوشاند، و نشانه فرا رسيدن لحظات آخر دنيا، و سرآغاز عذاب اليم الهى براى ظالمان و مفسدان است. [5]

'''دَخَل:'''

{{(آیه):أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ}}

{{صورتی:«دَخَل»}} (بر وزن دغل) به معناى فساد و دشمنى نهانى و تقلب است، و از همان مادّه «داخل» به معناى درون گرفته شده است.

توجّه به اين نكته نيز لازم است كه طبق آنچه در بالا تفسير كرديم، جمله‌{{صورتی: «تَتَّخِذُونَ أَيْمَانَكُم»}} يك جمله «حاليه» است، ولى بعضى از مفسران آن را جمله «استفهاميه» دانسته‌اند؛ تفسير اول با ظاهر آيه سازگارتر است. [6]

[1]سوره آل عمران: 11؛[https://lib.eshia.ir/27575/2/521/%%% مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج2، ص521.]؛سوره يوسف: 47؛[https://lib.eshia.ir/27575/9/502/%%% مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج9، ص502.]؛سوره مؤمن: 31؛[https://lib.eshia.ir/27575/20/108/%%% مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج20، ص108.]

[2]سوره قمر: 45؛[https://lib.eshia.ir/27575/23/82/دُبُر مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج23، ص82.]

[3]سوره نازعات: 30؛[https://lib.eshia.ir/27575/26/110/دَحا مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج26، ص110.]

[4]سوره صافات: 9؛[https://lib.eshia.ir/27575/19/30/دُحُوراً مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج19، ص30.]

[5]سوره دخان: 10؛[https://lib.eshia.ir/27575/21/173/دخان مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج21، ص173.]

[6]سوره نحل: 94؛[https://lib.eshia.ir/27575/11/412/دَخَل مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج11، ص412.]