د

'''دائِبِين:'''

{{(آیه):وَ الْقَمَرَ دائِبَيْنِ}}

{{صورتی:«دائِبَينِ»}} از مادّه‌{{صورتی: «دُئوب»}} به معناى ادامه كار طبق يك سنّت ثابت است و از آنجا كه خورشيد وماه، ميليون‌ها سال با روش ثابت و معينى‌به‌برنامه نورافشانى‌وتربيت موجودات زنده و ايجاد جزر و مد در اقيانوس‌ها و خدمات ديگر ادامه مى‌دهند، تعبيرى بهتر از «دائبين» براى آنها تصوّر نمى‌شود. [1]

'''دائِرَةٌ:'''

{{(آیه):أَنْ تُصيبَنَا دآئِرَةٌ}}

{{صورتی:«دائِرَةٌ»}} در اصل، از مادّه‌{{صورتی: «دور»}} به معناى چيزى است كه در گردش باشد و از آنجا كه قدرت‌ها و حكومت‌ها در طول تاريخ دائماً در گردش بوده به آن «دائرة» مى‌گويند و نيز به حوادث مختلف زندگى كه به گردش اشخاص مى‌گردد، «دائرة» گفته مى‌شود.

و «دائِرَة» در لغت به معناى حادثه و رويدادى كه براى انسان پيش مى‌آيد، اعم از خوب و بد نيز آمده، ولى، در سوره‌{{صورتی: «فتح»}} با ذكر كلمه «سوء»، منظور حوادث نامطلوب است. [2]

'''دابِر:'''

{{(آیه):فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ}}

{{صورتی:«دابِر»}} در لغت، به معناى دنباله، عقب، آخر و پايان چيزى است، بنابراين، مفهوم آيه اين است كه آنها را تا به آخر نابود ساختيم و ريشه‌هايشان به كلّى قطع شد. [3]

'''دابَّه:'''

{{(آیه):وَ مَا مِنْ دَآبَّةٍ فِي الأَرْضِ}}

{{صورتی:«دابَّه»}} تنها به جنبندگانى گفته مى‌شود كه جسمانى هستند، و اگر فرشتگان رفت و آمدى دارند، و حضور و غيابى، نه به معناى جسمانى و مادّى است تا در مفهوم دابّه داخل گردند. و بر خلاف آنچه بعضى مى‌پندارند، «دابّه» تنها به جنبندگان غير انسان اطلاق نمى‌شود، بلكه مفهوم وسيعى دارد كه انسان‌ها را نيز در بر مى‌گيرد.

{{صورتی:«دابّه»}} از مادّه‌{{صورتی: «دبيب»}} به معناى آهسته راه رفتن و گام‌هاى كوتاه برداشتن است، ولى چنان كه اشاره شد از نظر معناى لغوى معمولًا هر جنبنده‌اى را شامل مى‌شود، خواه سريع راه برود و يا آهسته، ولى گاهى‌{{صورتی: «دوابّ»}} به خصوص حيوانات سوارى اطلاق مى‌گردد. و اگر به شخص سخن‌چين‌{{صورتی: «دَيْبُوب»}} گفته مى‌شود و در حديث وارد شده: لا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ دَيْبُوبٌ «هيچ گاه سخن‌چين داخل بهشت نمى‌شود» نيز از

[1]سوره ابراهيم: 33؛[https://lib.eshia.ir/27575/10/400/دائِبِين مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج10، ص400.]

[2]سوره مائده: 52؛[https://lib.eshia.ir/27575/4/518/دائِرَةٌ مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج4، ص518.]؛سوره فتح: 6؛[https://lib.eshia.ir/27575/22/45/دائِرَةٌ مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج22، ص45.]

[3]سوره انعام: 45؛[https://lib.eshia.ir/27575/5/297/دابِر مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج5، ص297.]؛سوره اعراف: 72؛[https://lib.eshia.ir/27575/6/279/دابِر مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج6، ص279.]؛سوره انفال: 7؛[https://lib.eshia.ir/27575/7/130/دابِر مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج7، ص130.]