2 - وجدان پاك و عقل سليم مردم همان پيامبران درونى هستند كه هر حكمى را صادر كنند ، حكم الهى مىباشد .
هيچ جاى ترديد نيست كه هجوم بىنظير مردم براى انتخاب امير المؤمنين به تحريك وجدان پاك و عقل سليم آنان بوده است و بس . باضافهء اين كه نه تنها مردم حكومت على را يك حكومت الهى مىدانستند ، بلكه خود آن پيشواى صادق و عادل محض نيز ، تصدى خود را بر امر حكومت يك مأموريت الهى مىدانست . اين اعتقاد در جملات بعدى خطبه كاملا روشن است : اما و الَّذى فلق الحبّة و برأ النّسمة ، لولا حضور الحاضر و قيام الحجّة بوجود النّاصر ، و ما اخذ اللَّه على العلماء ان لا يقارّوا على كظَّة ظالم و سغب مظلوم لألقيت حبلها على غاربها . ( سوگند به خدايى كه دانه را شكافت و روح را آفريد ، اگر گروهى براى يارى من آماده نبودند و حجت خداوندى با وجود ياوران بر من تمام نمىگشت و پيمان الهى با دانايان در بارهء عدم تحمل پرخورى ستمكاران و گرسنگى ستمديدگان نبود ، مهار اين زمامدارى را به دوشش مىانداختم ) . . .
در تفسير موضوعى مباحث مشروحى در بارهء ناكثين و مارقين و قاسطين خواهيم داشت .
پايان مجلد دوم از ترجمه و تفسير نهج البلاغه

336