پيشگاه احديت گردد .
نظريهء دوم - از ابن ابى الحديد است كه مىگويد : با نظر به جملات بعد از جملهء مورد تفسير ، مقصود خالص دانستن ذات خداوندى از تجسّم و عوارض و لوازم تجسم است .
هر دو نظريه را مىتوان در تفسير جملهء مورد بحث تطبيق نمود ، ولى گفتهء ابن ابى الحديد با مضامين جملات بعدى خطبه مناسبتر است ، زيرا در جملهء بعدى كمال اخلاص را نفى صفات معرفى مىنمايد . لذا توضيح جمله چنين مىشود كه ذات احديت از هر گونه صفت و معانى كه موجب تركب ذات خواهد بود ، برى و منزه است ، چه آن اوصاف و معانى قديم فرض شود ، چنانكه اشاعره مىگويند و چه حادث .
و بهر حال آنچه كه علت براى نفى صفات از ذات الهى است ، تركب است كه با احديت ذات پروردگار سازش ندارد .
قانون كلى صفت و موصوف و توضيح مختصر در صفات الهى [1] صفت يك مفهومى عمومى است كه بيانكنندهء حقيقتى در موضوع ( موصوف ) يا نموداركنندهء جهتى از جهات و يا يكى از فعاليتها و يا انفعالات موضوع است .
بعنوان مثال : 1 - اين شخص عالم است ، يعنى شخص مزبور داراى پديده اى بنام علم است .
موضوع ( موصوف ) عبارت است از اين شخص و صفت علم او است كه روشنگر حقيقتى بنام علم در آن شخص است .
2 - اين شخص فرزند مرتضى است . فرزند مرتضى بودن جهت انتساب او را روشن مىسازد .
3 - اين شخص تدريس ميكند ، يعنى او فعاليتى بنام تدريس دارد كه يكى از صفات او بعنوان معلمى است .

[1] در ميان متكلمان و همچنين فلاسفه در اين مبحث كه صفات الهى چيست و رابطهء آنها با ذات كدام است اختلاف نظر وجود دارد و ما در اين تفسير احتياجى به تفصيل و بررسى آنها نمىبينيم . و به مسائلى مىپردازيم كه بتواند اصول كلى مبحث را توضيح بدهد .

57