انديشه عامل شناخت و تصرف در انسان و طبيعت يكى از عاليترين فعاليتهاى مغز بشرى انديشه است ، در ابراز اهميت اين فعاليت عالى ، دين اسلام و متفكران شرق و غرب داد سخن داده‌اند . در آيات قرآنى اين محصول عالى مغز با كلمات مختلفى سخت مورد تعظيم قرار گرفته است .
از آن جمله : در 17 مورد مادّهء تفكر ( انديشه ) بكار رفته و شديدترين تشويق را بكسانى متوجه ساخته است كه در بارهء طبيعت و موجوديت خودشان مىانديشند : * ( الَّذِينَ يَذْكُرُونَ الله قِياماً وَقُعُوداً وَ ) * [1] .
( و آنان در خلقت آسمانها و زمين مىانديشند ) .
* ( أَ وَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ ) * [2] .
( آيا آنان در بارهء خويشتن نمىانديشند ) .
در هفده مورد مادّهء فقه ( فهم عالى ) آورده شده است ، از آن جمله : * ( لأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِي صُدُورِهِمْ ) * [3] .
( اين براى آن است كه آنان فهم عالى ندارند ) .
و در سه مورد مادّهء تدبير بكار رفته است مانند : * ( أَ فَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ ) * [4] .
( آيا در سخنى [ كه براى رشد و تكامل آنان گفته مىشود ] نمىانديشند ) .
و در 48 مورد مادهء تعقل گوشزد شده و انواعى از تحريكات شديد به تعقل و توبيخ از عدم تعقل بيان شده است . مانند : * ( أَ فَلَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِها ) * [5] .

[1] آل عمران آيهء 191 .
[2] الروم آيه 8 .
[3] الحشر آيهء 13 .
[4] المؤمنون آيهء 68 .
[5] الحج آيهء 46 .

155