پس از نسخه هاى شمارهء 134 ( مورخ 556 ه ) و 136 ( مورخ 557 ه ) محفوظ در كتابخانهء آستان قدس رضوى كهنترين ومضبوطترين نسخه هاى شناخته شدهء تفسير روض الجنان است كه تا كنون به طور جدى چاپى معرفى نشده [1] ومى برازد كه در اين مقدمه قدرى بشرحتر از آن سخن در پيونديم .
نسخهء مزبور ، بخشى از تفسير رازى است كه دقيقا از ابتداى سورهء يوسف ( 12 ) آغاز مى شود وبه آيهء 59 سورهء كهف ( 18 ) پايان مى پذيرد وچنان كه گفتيم بر اساس جلد بندى چاپ حاضر مجلدات يازده ودوازده را در بر مى گيرد . خط نسخه ء نسخ خام ، وهر صفحه داراى 24 سطر است . روى برگ آغاز نسخه اين عبارت با همان قلم كاتب اصلى به چشم مى خورد : " الحادى عشر من كتاب روض الجنان وروح الجنان في تفسير القرآن ، جمعه الشيخ الامام المفيد السعيد جمال الدين شيخ الاسلام الحسين بن على بن محمد ابو الفتوح الخزاعى ، تغمده الله برحمته وحشره مع مواليه " . كه هم نام كتاب را به وجهى كه در نسخه هاى كهن آمده وما هم همان را اختيار كرده ايم - در بر دارد وهم القاب ونعوتى را به شيخ نسبت داده كه از احترام وشخصيت علمى ومذهبى مؤلف در چشم همروزگاران او حكايت مى كند . مجلد يازدهم 84 برگ است وبا اين خطبه پايان مى يابد : " تمت المجلدة الحادية عشر ، ويتلوه في الثانية عشر سورة النحل . ووقع الفراغ منه في العاشر من صفر سنة ثلاث وثلاثين وخمس مائة . والله المستعان على اتمامه وهو المتفضل باحسانه . وفرغ منه في يوم الخامس الثانى من صفر سنة تسع وسبعين وخمس مائة . وهذا خط احقر عباد الله الحسين بن محمد بن الحسن بن ابراهيم بن محمد بن مكا ( 2 ) العمار ، ( 3 ) حامدا لله وشاكرا لنعمه ومصليا على نبيه محمد وآله " . كه به نظر مى رسد اين مجلد كه استنساخ آن در روز پنجشنبه دوم صفر صال 579 پايان يافته از روى نسخه اى نوشته شده كه كتابت آن ، روز دهم ماه صفر سال 533 هجرى تمام شده بوده است . تاريخ 533 كه خواننده در كليشهء پايان نسخه اساس ، پس از همين مقدمهء نيز مى تواند بوضوح مشاهد كند ، نكته هايى را در سر گذشت تفسير حاضر روشن مى كند :

[1] پيش از اين ما در جايى به اين نسخه اشاره اى كرده ايم ، رك : محمد جعفر يا حقى ، " دستنويسى نفيس از تفسير ابو الفتوح رازى " ، مشكوة ، نشريهء آستان قدس رضوى ، شمارهء سوم ، تابستان 1362 ص 162 . ( 2 ) كذا در متن اصلى بدون نقطه ( ؟ ) . ( 3 ) العيار هم مى تواند خوانده شود .

تعريف الكتاب 9