جامع اصحاب امام اعظم ابو حنيفه رضى الله عنه [ زاهد خمارتاش عمادى ساخت [1] ] [ مساحت كوچك بود ] [2] . ملك مظفر الدين الب ارغو سراى عيسى نصرانى بخريد و اضافت كرد آن را تا بزرگ شد . طاق بهو [3] بزرگ آن مرحوم خواجه عز الدين حنفى ساخت .
مسجد توت بابكنان [4] ( ؟ ) محمد بن حجاج بن يوسف ثقفى با مسجد كرد [5] و گويند در اول بتخانه بود . در قزوين ، بايام اسلام ، اول نماز جمعه آنجا گزاردندى . اهل شيعه [ بتصور آنكه در عهد بنى اميه ، در آن مسجد ، امير المؤمنين على بن ابى طالب را كرم الله وجهه لعنت كرده باشند ، آن مسجد را دشمن دارند ] [6] مسجد مهرهيره [7] آن نيز از مساجد قديمه [8] است . گويند پيش از اسلام آتشكده بود .

[1] - ب ندارد
[2] - فقط ب
[3] - ب : طاق بزرك - ر : بهوى بزرك
[4] - م : توت ناهكباره - ر : ناهكباره - تدوين رافعى ( بنقل از مينودر ) : توث
[5] - ر : گويند در اول بتخانه بود .
[6] - ب : آن مسجد را دشمن دارند . به جهت آنكه گويند بنى اميه در آن مسجد امير المؤمنين على را لعنت كرده باشند
[7] - ب : شهر مده - م : سر ميزه - ر : سهره منيره - تدوين رافعى : سهر هيزه . ( نسخه ديگر : شهر هيره ) مينودر ص 127 ( رك ايضا يادداشتهاى مرحوم قزوينى ج 3 ص 105 كه هفت نسخه بدل بدست داده است ) . مخدوم معظم جناب آقاى ذبيح بهروز مرا بدين نكته توجه داده‌اند كه قاعدة جزء اول اين اسم كلمهء « مهر » بايد باشد . زيرا در نسخهء بدلها اين صورت بيشتر ديده مىشود و مرحوم قزوينى هم آن را به صورت « مهر هيزه » در يادداشتهاى خود طرح كرده است . اما قسمت دوم باحتمال قوى كلمه « هيره » است يعنى با راء مهمله نه بازاء معجمه ) كه در لغت به معناى طاعت و عبادت آمده است ( رك برهان قاطع ) و از همين ريشه است هيرسا به معناى پارسا و « شخصى كه در تمام عمر با زنان نزديكى نكرده است » و همچنين هيربد به معناى صوفى و مرتاض ( رك ايضا برهان قاطع ) و هيرمند به معناى عابد ( رك فرهنك رشيدى و جهانگيرى ) . محتمل است كه كلمه Hermite ( در املاى جديد Ermite ) در فرانسه و Hermit در انگليسى نيز ازين ريشه باشد . چه اين كلمه نيز به معناى كسى است كه به منظور عبادت گوشه گرفته و تن برياضت داده است . با اين ترتيب مهر هيره به معناى دير يا صومعه مهر است .
[8] ب : قديم .

782