العقل ؟ قال : حفظ قلبك ما استودعه . قال : فما الحزم ؟ قال : أن تنظر فرصتك و تعاجل ما أمكنك . . . قال : فما الجهل ؟ قال : سرعة الوثوب على الفرصة ، قبل الاستمكان منها . [1] ( 1 ) امام حسن « ع » - امير المؤمنين « ع » از پسرش حسن پرسيد : عقل چيست ؟
گفت : اينكه قلبت آنچه را به آن سپرده اى نگاه دارد . گفت : دورانديشى و حزم چيست ؟ گفت : اينكه منتظر فرصت بمانى و هر جا ممكن باشد شتاب كنى . . . گفت : جهل و نادانى چيست ؟ گفت : فرصت نارسيده را رسيده پنداشتن و در اقدام شتاب كردن . 5 الامام علي « ع » : إيّاك و العجلة بالأمور قبل أوانها ، أو التّساقط فيها عند إمكانها ، أو اللَّجاجة فيها إذا تنكَّرت ، أو الوهن عنها إذا استوضحت ، فضع كلّ امر موضعه ، و اوقع كلّ عمل موقعه . . [2] ( 2 ) امام على « ع » : بپرهيز از شتابزدگى در كارها پيش از رسيدن وقت آنها ؛ و از اهمالگرى در آن هنگام كه امكان دست يافتن فراهم آمده باشد ؛ و از لجاجت كردن در آن هنگام كه راه صواب دانسته نيست ؛ و از سستى نمودن در آن هنگام كه راه عمل آشكار شده است ؛ پس هر كار را در جاى خود قرار بده ، و هر عمل را در موقع خود به انجام برسان . 6 الامام العسكري « ع » : . . فلا تعجل على ثمرة لم تدرك ، و إنّما تنالها في أوانها . . و لا تعجل بحوائجك قبل وقتها ، فيضيق قلبك و صدرك ، و يغشاك القنوط . . [3]

[1] « معانى الاخبار » 381 - 380
[2] « نهج البلاغه » / 1031 ؛ عبده 2 / 113 .
[3] « بحار » 78 / 379 - از كتاب « اعلام الدين » .

563