خوئى ، تبريزى : بايد برگردد و به جا آورد .
مكارم : احتياط واجب آن است كه برگردد و به جا آورد . [ پايان مسأله ] بهجت : بنا بر احتياط بايد برگردد و به جا آورد بلكه در دوّمى وجوب برگشتن أظهر است .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1173 كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مىخواند ] < / صفحة فارغة > مسأله 1173 كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مىخواند ، اگر موقعى كه حمد يا تسبيحات مىخواند ، شك كند كه سجده يا تشهد را به جا آورده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند ( 1 ) و اگر پيش از آن كه مشغول حمد يا تسبيحات شود ، شك كند كه سجده يا تشهد را به جا آورده يا نه بايد به جا آورد . ( 1 ) اراكى : بقيه مسأله ذكر نشده .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1174 اگر شك كند كه يكى از ركنهاى نماز را به جا آورده يا نه ] < / صفحة فارغة > مسأله 1174 اگر شك كند كه يكى از ركنهاى نماز را به جا آورده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است نشده ، بايد آن را به جا آورد ، مثلًا اگر پيش از خواندن تشهد شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه ، بايد به جا آورد و چنانچه بعد يادش بيايد كه آن ركن را به جا آورده بوده ، چون ركن زياد شده نمازش باطل است ( 1 ) . ( 1 ) سيستانى : بنا بر احتياط لازم .
مكارم : مسأله هر گاه قبل از گذشتن محلّ ، شك كند و برگردد و به جا آورد ، بعد معلوم شود آن جزء را انجام داده بود و بار دوّم اضافه بوده ، اگر ركن باشد نمازش باطل مىشود و اگر ركن نباشد صحيح است .
زنجانى : مسأله اگر قبل از سجده شك كند كه ركوع نماز را به جا آورده يا نه ، و آن را به جا آورد و بعد يادش بيايد كه ركوع كرده بود ؛ چون ركوع زياد شده ، نمازش باطل است ، و اگر پيش از خواندن تشهد شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه ، و آنها را به جا آورد و بعد يادش بيايد كه دو سجده انجام داده بوده ، دو سجده زياد كرده كه حكم آن در مسأله [ 1109 ] گذشت .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1175 اگر شك كند عملى را كه ركن نيست به جا آورده يا نه ] < / صفحة فارغة > مسأله 1175 اگر شك كند عملى را كه ركن نيست به جا آورده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است نشده ، بايد آن را به جا آورد ؛ مثلًا اگر پيش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده يا نه ، بايد حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن يادش بيايد كه آن را به جا آورده بوده چون ركن زياد نشده ، نماز صحيح است . مكارم : رجوع كنيد به ذيل مسأله ( 1174 ) .
زنجانى : مسأله اگر شك كند عملى را كه ركن نيست به جا آورده يا نه ، و از آنجا كه مشغول كار بعد از آن نشده آن را به جا بياورد ؛ مثلًا پيش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده يا نه ، و حمد را بخواند ، اگر چه بعد از انجام آن يادش بيايد كه آن را به جا آورده بوده ، نمازش صحيح است .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1176 اگر شك كند كه ركنى را به جا آورده يا نه ] < / صفحة فارغة > مسأله 1176 اگر شك كند كه ركنى را به جا آورده يا نه ، چنانچه مشغول تشهد است اگر شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه ( 1 ) ، بايد به شك خود اعتنا نكند و اگر يادش بيايد كه آن ركن را به جا نياورده ( 2 ) ، در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده بايد آن را به جا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است ( 3 ) مثلًا اگر پيش از ركوع ركعت

639