100 مشتمل بر مكاتبه ميان امام صادق [ ع ] و محمد و هاررون فرزندان أبو سهل بن نوبخت منجم است . آنها از امام درباره جواز وعدم جواز اشتغال به علم نجوم سؤال مى كنند ; پاسخ امام مثبت است به شرط آنكه ناقض توحيد خداوند نباشد . در فرج المهموم ص 2 امام صادق به بنو نوبخت مى فرمايد : اشتغال به علم نجوم مشروع است . در فرج المهموم 24 - 25 آمده است كه وضعيت ستاره ها نبوت و ابراهيم [ ع ] را نشان داده است . مورد فرج المهموم 124 مربوط به علاقه ء محمد بن ابى عمير به علم نجوم است .
586 . * كتاب التجمل / ناشناخته ( قرن چهارم ؟ ) ذريعه 3 / 359 ش 1293 ، 1298 مهج الدعوات 325 ، 359 دلايل مناسبى در دست است كه اين تأليف را جز آنچه درباره‌ء مورد پيش ياد شده بدانيم ; اولا : عناوينى كه در فرج المهموم آمده اشاره به موضوعات ويژه‌اى دارد در حالى كه آنچه در مهج الدعوات آمده مربوط به " شرح حال " است . ; ثانيا : اشخاصى كه زندگى نامه ء آنان در مهج آمده ظاهرا بعد از تاريخ نسخه‌اى كه در فرج المهموم ياد كرده ، زندگى مى كرده اند . هر دو نقل مهج الدعوات از مجلد اول مى باشد . مورد مهج 359 از شرح حال " محمد بن احمد بن خاتم " ( يا : حاتم ؟ ) مى باشد كه محتملا بتوان او را يكى از فرزندان أبو نصر احمد بن حاتم ( م 231 ) ( مق‌ : ابن نديم ص 61 ; صفدى 6 / 295 - 296 ) بدانيم . مورد مهج 325 ( كه احتمالا به توسط مهج در " الجنة " ص 176 = الجنة * برگ 48 - ر نقل شده ) از شرح حال " محمد بن جعفر بن عبد الله بن يحيى بن خاقان " اخذ شده است . چنانچه محتمل است ، اگر او نبيره ء يحيى بن خاقان كاتب متوكل ( مق‌ : دائرة المعارف ج 2 مقاله " ابن خاقان " [ از : Sourdel . D ] باشد ، او بايد در اوائل قرن چهارم زيسته باشد ; بنابراين تأليف مورد بحث مى تواند يا " كتاب التجمل " احمد بن محمد بن الحسين ابن دؤل ( يا : دول ) القمى ( م 350 ) ( نجاشى صص 89 - 90 ش 223 ; ذريعه 3 / 359 ش 1293 ) باشد يا كتاب التجمل والمروة " از أبو المثنى محمد بن الحسن بن على الكوفى باشد كه نجاشى با دو واسطه از او روايت مى كند

553