بنى اسحاق وبنى اسرائيل عليهم السلام . . . ( تا آخر ) و نظير اين عبارات در كلمات آن حضرت و ساير ائمه عليه وعليهم السلام بىشمار است .
ورام بن ابى فراس كه از اعيان علماى اسلام است در كتاب " تنبيه - الخواطر ونزهة النواظر " كه معروف به مجموعه ورام است گفته است [1] .
اعلم ان الوقوف على اخبار الناس وسيرهم و ما خصوا وتحلوا به من المحاسن والقبائح يهذب اراء ذوى البصائر والقرائح و ما زال متقدموا الامم والقبائل و اهل المجد والفضائل يرغبون في سماع اخبار من قبلهم وينظرون في آثار من تقدمهم فما رأوا من حسن سيرة وجميل احدوثة تحلوا به فكان لهم مذكرا و ما شاهدوه من تغير حال تجنبوه فكان لهم منبها منذرا .
محصل معنى آنكه : بدان كه اطلاع بر اخبار گذشتگان و آگاهى بر محاسن و قبايح و زشت و زيباى كردارهاى ايشان افكار اهل بصيرت بصيرت را روشن مىكند ، و انظار و قرايح ايشان را از كدورت شبهات و آلودگيهاى وساوس پاك مىگرداند ، و پيوسته سيره امم پيشين و قبايل گذشته و ديرين آنان كه اهل بزرگوارى وفضيلت و دور از افعال بهيمى و رذيلت بوده اند بر اين جارى بوده كه اخبار گذشتگان را بشنوند و به ذوق و شوق و ميل و رغبت بدنبال اين امر مىرفتند ، و در آثار پيشينيان مىنگريستند ، و محاسن و مساوئ ايشان را به ترازوى عقل و بينش مىسنجيدند ، و هر عمل نيك و روش پسنديده را كه از ايشان سراغ مىگرفتند چون تاج زر براى خود وسيله آرايش قرار داده و به آن كار مىبستند ، و آن را پندى براى خود مىدانستند ، و هر كار بد را كه از ايشان مطلع مىشدند از آن دورى مىگزيدند و وسيله تنبه و هشيارى براى خود قرار مىدادند ، و مايه انذار و تهديد الهى در پيش خود فرض مىكردند .

[1] ص 607 چاپ تهران اصل اين عبارات مأخوذ از مقدمه تكمله تاريخ طبرى تأليف محمد بن عبد الملك همداني متوفى به سال 521 مأخوذ است ص 1 چاپ بيروت .

3