را به جنگ زده ها و فقرا مىدهم و يا در ساير راههاى خير خرج مىكنم . البته در مورد حج مستحبى با توجه به مشكلات ارزى كشور و محاصره اقتصادى كه ادامه دارد ، صرف كردن پول آن در مسير فقرا و تبليغات اسلامى شايد بهتر باشد . مستطيع كسى است كه بتواند به حج برود و برگردد و حج زندگى او را فلج نكند ، و مشهور فقها علاوه بر زاد و توشه سفر ، رجوع الى كفاية را هم شرط دانستند ، يعنى كسى مستطيع مىشود كه خرج رفت و برگشت خود را داشته باشد و اگر زن و بچه دارد خرج زن و بچه اش را هم برايشان بگذارد و به علاوه وقتى كه برمى گردد سربار ديگران نباشد و بتواند زندگى خود را اداره كند و شئون او هم حفظ شود .
لذا نمىشود گفت با چه مقدار پول كسى مستطيع است ، مثلا كسى كه بنّاست و توانايى و ابزار كار كردن را هم دارد مستطيع مىشود در صورتى كه هزينه حج را داشته باشد و مىتواند زندگى خود را اداره كند . اگر زن مهريه اش به اندازه مخارج حج مىشود ، چون بر شوهرش واجب است كه خرج او را بدهد مستطيع مىشود ; اما اگر شوهر خرج او را نمىدهد ، او بايد فكر برگشتش هم باشد .
معمولا زنهايى كه مهريه و ارث پدر داشته باشند زود مستطيع مىشوند . نكته اى كه قابل توجّه است اين كه زن در خانه شوهر ملزم نيست كار خانه را انجام دهد ، و اگر بخواهد مىتواند در قبال كارى كه مىكند از قبيل نظافت خانه و تربيت بچه و امثال آن از شوهر مزد دريافت نمايد ، حال اگر كسى خواست به حج برود ، همسرش را هم با خود ببرد كه جبران كاركردهاى او را كرده باشد ، چه بسا اگر زن حقوق خود را مطالبه نمايد ، شوهرش از استطاعت حج بيفتد . ( 1 ) والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاته

1 - براى آگاهى بيشتر از شرايط استطاعت به مناسك حج حضرت استاد رجوع شود .

573