خانه كعبه را تجديد بنا كرد . ( 1 ) و اين منافات ندارد با اين كه سنگها و مصالح كعبه همان سنگها و مصالح زمان حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) باشد ، چون اين طور كه اهل فن مىگويند سنگهاى كعبه امتياز زيادى بر سنگهاى ديگر دارد ، زيرا مادّه اى كه سبب نگهدارى سنگ مىشود در سنگهاى معمولى ده درصد بيشتر نيست ولى در سنگهاى كعبه صد درصد است ، از اين جهت در برابر سرما و گرما و حوادث طبيعى مقاومت كرده ; به هرحال قرآن ساختن كعبه و خانه خدا را به حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) و اسماعيل ( عليه السلام ) نسبت مىدهد ، ولى روايات دارد كه در زمان حضرت آدم ( عليه السلام ) پايه گذارى اين خانه شده است ، و خداى تبارك و تعالى كسانى را به وسيله حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) دعوت كرده است و هر كدام كه اين دعوت را شنيده اند اجابت كرده اند . ( 2 ) « وَصَدَّقُوا كَلِمَتَهُ ، وَوَقَفُوا مَوَاقِفَ اَنْبِيَائِهِ » ( و كسانى كه به حج مىروند كلام خدا را تصديق كرده اند و در جايى مىايستند كه موقف انبياست . ) و انبيا آنجا در مقابل حق تعالى كرنش كرده اند .
« وَتَشَبَّهُوا بِمَلاَئِكَتِهِ الْمُطِيفِينَ بِعَرْشِهِ » ( و شبيه شدند به ملائكه اى كه به دور عرش حق تعالى طواف مىكنند . ) گرچه « عرش » به معناى تخت است ولى در اينجا و در روايات و نيز در آيه شريفه ( الرّحمن على العرش استوى ) ( 3 ) كنايه از تسلّط تكوينى و احاطه كامل خدا بر

1 - منهاج البراعة ، ج 2 ، ص 236 ; من لا يحضره الفقيه ، ج 2 ، ص 193 ، حديث 2116 ، و ص 235 ، حديث 2286 ; كافى ، ج 4 ، ص 222 ; دعائم الاسلام ، ج 1 ، ص 292 ; و تفسير على بن ابراهيم قمى ، ج 1 ، ص 61 2 - وسائل الشيعة ، ج 8 ، ص 5 ، باب 1 از ابواب وجوب حج ، حديث 9 3 - سوره طه ، آيه 5 ; و براى تفسير آن به الميزان ، ج 14 ، ص 120 به بعد رجوع شود .

568