پى مىبرند ; لذا اگر كوچكترين غفلتى از خداى تبارك و تعالى داشته باشند ، همان را زنگارى بر دلشان مىدانند .
اين كه در دعاها زياد بر مىخوريم كه ائمه ( عليهم السلام ) دائماً از خوف خدا مىگريستند و مىگفتند خدايا ما معصيت تو را كرديم ، چنين نيست كه اين دعاها براى تلقين كردن و ياد دادن به ما باشد . بعضى مىگويند راز و نيازهاى ائمه ( عليهم السلام ) براى اين است كه به ما ياد دهند كه به ياد خدا باشيم . معناى اين حرف اين است كه اين دعاها صورت دعاست و واقعاً دعا نيست ، در صورتى كه اين جور نيست ، واقعاً ائمه ( عليهم السلام ) از خوف خدا گريه مىكردند . دعاى ابوحمزه ثمالى را كه حضرت زين العابدين ( عليه السلام ) در سحرهاى ماه رمضان مىخوانده اند ، يا دعاى كميل را كه شبهاى جمعه حضرت اميرالمؤمنين على ( عليه السلام ) مىخوانده و از خوف خدا گريه مىكرده اند ، اينها فقط براى ياد دادن به ما نيست . اين كه حضرت سجاد ( عليه السلام ) مىفرمايند : « فمالى لا ابكى ؟ ابكى لخروج نفسى ، ابكى لظلمة قبرى ، ابكى لضيق لحدى » ( 1 ) چرا من گريه نمىكنم ؟ ! گريه مىكنم براى خارج شدن روح من ، گريه مىكنم براى تاريكى قبرم ، گريه مىكنم براى تنگى لحد من . امام واقعاً گريه مىكنند ، چون به عظمت و قدرت خداوند متعال پى برده اند و كوچكترين غفلت را گناه مىدانند . « حسنات الابرار سيئات المقرّبين » ( 2 ) كارهاى خوب ابرار براى مقرّبين گناه است .
نمازى كه ما مىخوانيم و واجب خدا را انجام مىدهيم ممكن است از اوّل تا آخر غفلت از خدا باشد ، در نماز شك كنيم و يا به فكر كارهاى خود باشيم ، واقعاً گناه است كه انسان در حضور خدا بايستد زبانش ذكر خدا را بگويد ولى دلش از او غافل باشد ، منتها خدا بر ما تفضّل مىنمايد . گناه حضرت آدم هم يك چنين گناهى بود ، يعنى ترك اولى ، حتى گناه صغيره هم نبوده است .

1 - مفاتيح الجنان ، دعاى ابوحمزه ثمالى ، ص 193 2 - بحارالانوار ، ج 25 ، ص 205

390