چهل سال و يا صد و بيست سال اين گل خمير شد ، و بعضى روايتها چند تا چهل سال ذكر مىكنند . مىگويند درست كردن كاسه هاى چينى اين طور بوده كه بسا گل آنها را پدر درست مىكرده و فرزندش آن را به شكل كاسه در مىآورده است .
در روايت است كه اين گل چهل سال عجين شد ، بعد چهل سال به صورت صلصال ماند بعد هم چهل سال و . . . اين مطلب دلالت مىكند بر اين كه احتياج به زمان داشته تا اين كه محيط و هوا و باد و شرايط در آن اثر كند . نظير شرايط رحم مادر يا شرايط جوجه كشى . به هرحال رمز « لوقت معدود و امد معلوم » همان مستعدّ و آماده شدن براى نفخ روح انسانى بوده است . ظاهر اين روايات هرچند با يكديگر اختلاف دارند ولى جمع آنها به اين است كه هر مرحله اى چهل سال مانده است تا وارد مرحله ديگرى شود . بعضى روايات به يك مرحله اشاره مىكنند و بعضى ديگر به چند مرحله . خوب آن موجودى كه با گل درست شد و سالها ماند و در روايت هست كه ملائكة اللّه به نظر تعجب به آن نگاه مىكردند سرانجام :
« ثُمَّ نَفَخَ فِيها مِنْ رُوحِهِ » ( سپس خداوند از روح خود در او نفخ كرد . ) « فَمَثُلَتْ اِنْسَاناً » ( پس به پاخاست انسانى . ) در تفسير آيه شريفه ( و كان الانسان عجولا ) ( 1 ) روايتى وارد شده است كه دميدن روح در حضرت آدم از سر شروع شد . وقتى كه سر حضرت آدم تا سينه اش روح پيدا كرد خواست بلند شود ، مهلت نداد كه در تمام بدنش نفخ روح شود . ( 2 ) والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاته

1 - سوره اسراء ، آيه 11 2 - بحارالانوار ، ج 60 ، ص 198 ; براى تفصيل بيشتر به همين جلد و جلد 11 بحار مراجعه شود .

303