ملائكة الله هم همين طور باشند - اينها ديگر وجودشان احتياجى به شرايط مادّى ندارد ، چرا كه آنها فيض خدا هستند و در عين حال كه فيض خدا هستند بسا هميشه وجود داشته اند .
به مثالى كه مىزنم توجّه كنيد : شما نورى را كه اينجا مىبينيد متعلق به چراغ است و بايد قبول داشته باشيد كه اين نور پرتو چراغ و در واقع معلول آن مىباشد ، يا مثلاً نور خورشيد پرتو خورشيد است يعنى معلول خورشيد است ، لذا هر كسى مىبيند مىگويد : نور پرتو خورشيد است ، حالا آيا در اين كه نور پرتو خورشيد باشد بايد يك فاصله زمانى هم باشد ؟ البته گذشته از اين كه مىگويند : هشت دقيقه و بيست ثانيه طول مىكشد تا نور خورشيد به ما برسد ، با قطع نظر از اين جهت ، آيا بايد خورشيد يك مدّتى باشد و نور نداشته باشد و بعد نور پيدا شود تا بگوييم نور معلول خورشيد است ؟ اين طور نيست ، بلكه خورشيد اگر از يك ميليون سال پيش وجود پيدا كرده باشد نورش هم از يك ميليون سال پيش با آن بوده ، اگر خورشيد از ده ميليون سال پيش موجود شده نورش هم از ده ميليون سال پيش با آن بوده ، و اگر فرض كرديم كه خورشيد از ازل بوده نور آن نيز از ازل با آن بوده است ، بنابراين مىتوانيم چنين نتيجه بگيريم كه نور خورشيد پرتو و معلول خورشيد است ، منتها فرقى كه هست اين است كه نور دادن خورشيد با علم و اراده نيست و مجبور به نور دادن است ، اما خداى تبارك و تعالى اين چنين نيست ، بلكه با علم و اراده خودش موجودات را بهوجود مىآورد و اين بدين معنا نيست كه خداى تعالى مدّتى مخلوق نداشته و چيزى را ايجاد نكرده باشد ، به اصطلاح دست روى دست گذاشته مخلوقى را خلق نكرده باشد ، و بعداً با يك تصميم ناگهانى به فكر آفرينش افتاده باشد .
لذا لازمه مخلوق بودن اين نيست كه يك زمانى نباشد و بعد موجود بشود ، ممكن است يك چيزى معلول خدا و جلوه خدا و پرتو خدا بوده باشد ، از ازل هم

202