نوع نيست ، واحدِ اعداد هم نيست ، واحدِ از جنس هم نيست . لذا مىفرمايد اين جور وحدت در خدا محال است .
3 - وحدت به معناى بدون شبيه حضرت در دنباله حديث مىفرمايد : « و اما الوجهان اللّذان يثبتان فيه فقول القائل : هو واحد ليس له فى الاشياء شبه كذلك ربّنا » آن دو وجه از وحدت كه در خدا ثابت است يكى اين كه واحد است ، يعنى شبيه و ثانى ندارد ; يعنى دوّم برايش فرض نمىشود . اين جور واحد در خدا درست است . خدا يك است ، چون گفتيم واجب الوجود طبيعتى است كه دوّم برايش فرض نمىشود ، پس شبيه هم ندارد .
4 - وحدت به معناى غيرقابل قسمت بودن وجه ديگر قول قائل است كه مىگويد : « انّه احدىّ المعنى يعنى به انّه لاينقسم فى وجود و لا عقل و لا وهم كذلك ربّنا عزّوجلّ » ( 1 ) خداوند بسيط است و تقسيم خارجى و عقلى و وهمى ندارد ; مثلاً آب تقسيم خارجى دارد و در خارج تقسيم مىشود به اكسيژن و هيدروژن . يك وقت يك چيز تقسيم عقلى دارد ، مثل اين كه انسان را شما در ذهنت مىآورى تجزيه اش مىكنى به جنس و فصل ، مىگويى حيوان ناطق ، اين تقسيم عقلى است . يك وقت هم تقسيم قوه واهمه است ، شما در واهمه خودت يك چيزى را تقسيم مىكنى . اما خداى تبارك و تعالى يك حقيقتى است كه نه تقسيم خارجى در او فرض مىشود نه تقسيم در عقل و نه تقسيم در واهمه ، لذا از هر جهت بسيط است .
پس به فرمايش حضرت على ( عليه السلام ) توحيد خدا به دو معناست : يكى اين كه خدا واجب الوجود است و واجب الوجود هم وجود غيرمتناهى است ، بنابراين براى غيرمتناهى دوتا فرض نمىشود ; ديگر اين كه حقيقت خدا بسيط است ، يعنى جزء

1 - توحيد صدوق ، ص 83

178