هر كدام هم يك امتيازى دارند ، چرا كه اگر بنا باشد امتيازى در كار نباشد دوتا بودن محقّق نمىشود ، و لذا گفته اند : « صِرف الشىء لايتثنّى و لا يتكرّر » يعنى هيچ مفهومى به تنهايى و بدون ضميمه دو و يا مكرّر نمىشود ، انسانِ فقط و صِرف نمىشود دوتا باشد . دو شدن انسان به اين است كه مثلاً اين انسان قدش بلند باشد و آن ديگرى قدش كوتاهتر ، يا اين رنگش سفيد باشد و آن ديگرى رنگش سياه ، يا اين انسان اينجا نشسته باشد و آن ديگرى آنجا نشسته باشد . خلاصه اين كه از جهت زمان ، از جهت مكان ، از جهت رنگ ، از جهت كم و كيف و بالاخره از يك جهت امتياز داشته باشند ، بنابراين دوتا شدن يك شىء به اين است كه يك مابه الاشتراك داشته باشند ، يعنى يك جهت مشتركى با هم داشته باشند و هر كدام هم يك امتيازى داشته باشد تا بشوند دوتا .
پس از اين كه دوتا شد ، هر يك از اين دوتا تركيب مىشوند از مابه الاشتراك و مابه الامتياز ; يعنى از يك جهت مشترك و از يك جهت ممتاز ، هر كدام از اين دو انسان را كه دست رويش بگذاريد مركّب است ، يعنى يك انسانيت دارد كه جهت مشترك هر دو است و اين را مىگويند مابه الاشتراك ، يك مابه الامتيازى هم دارد كه ديگرى ندارد ، و امتيازش به اين است كه يا زمان خاصّى دارد ، يا مكان خاصّى دارد ، يا قد خاصّى دارد ، يا جهت خاصّى دارد ، يا رنگ خاصّى دارد و يا بالاخره يك چيزى دارد كه آن يكى ندارد ، لذا مىشود مركّب .
واجب الوجود هم اگر بخواهد دوتا باشد ، در دوتا شدن يك مابه الاشتراك دارند ، يعنى يك چيزى كه هر دو در آن شركت دارند كه هر دو واجب الوجودند ، اگر خواسته باشى دوتا باشند بايد هر كدام يك مابه الامتياز هم داشته باشد ، مثلاً مكان خاصّى داشته باشد ، يا زمان خاصّى ، يا كمّى يا كيفى و يا يك جهتى تا بشود دوتا ، در نتيجه هر يك از اين واجب الوجودها مركّب مىشوند و به اجزائشان احتياج پيدا مىكنند و مىشوند محتاج ، كه اين با واجب الوجود بودن

174