بسم الله الرحمن الرحيم موضوع بحث ما درسهايى از نهج البلاغه بود . خطبه اوّل نهج البلاغه كه قسمت آخر آن مربوط به حج است مطرح شد . گفتيم كه حج بر كسى واجب مىشود كه مستطيع باشد ، يعنى توانايى رفتن و برگشتن مكه را داشته باشد و زندگى او از اين ناحيه فلج نشود .
توضيحاتى پيرامون استطاعت زنان و مردان عرض كردم كه خواهران زودتر از برادران مستطيع مىشوند ، چون معمولا مخارج آنها بر عهده شوهران است ; به علاوه مهر يا طلبى هم از شوهر دارند ، يا از پدر يا مادر ارثى برده اند و يا كاركردى در منزل دارند ، بنابراين وقتى همه اينها محاسبه شود هزينه مكه رفتن از آن به دست مىآيد .
بعضى از مردها هم هستند كه خانه اى دارند و در آن نشسته اند ، كار دستى هم دارند ; مثلا بنّاست يا اين كه در استخدام دولت است ، ضمناً يك ملك مختصرى دارد كه اگر آن را بفروشد و به مكه برود و برگردد زندگى او به هم نمىخورد ; زيرا از همان كار دستى و يا كار ديگرى كه دارد زندگى او اداره مىشود ، پس او هم مستطيع است ; از اين رو اشخاص زود مستطيع مىشوند ، حالا اگر در اثر شرايطى نتوانند گذرنامه بگيرند اين مسأله ديگرى است ، ولى اگر بتوانند بايد فعاليت و كوشش

577