بسم الله الرحمن الرحيم « وَلَمْ يُخْلِ سُبْحَانَهُ خَلْقَهُ مِنْ نَبِىٍّ مُرْسَل ، اَوْ كِتَاب مُنْزَل ، اَوْ حُجَّة لاَزِمَة ، اَوْ مَحَجَّة قَائِمَة » در خطبه اوّل نهج البلاغه حضرت اميرالمؤمنين ( عليه السلام ) بعد از ذكر خلقت آسمانها و زمين خلقت آدم را مطرح فرموده اند و تا اينجا رسيديم كه فرمودند :
معناى حجّت و مصاديق آن در هر زمان « وَلَمْ يُخْلِ سُبْحَانَهُ خَلْقَهُ مِنْ نَبِىٍّ مُرْسَل ، اَوْ كِتَاب مُنْزَل ، اَوْ حُجَّة لاَزِمَة ، اَوْ مَحَجَّة قَائِمَة » ( و خداوند متعال كه انسان را روى زمين خلق كرد هيچ وقت زمين را خالى از حجّت نگذاشت ، و آنان را از پيامبر فرستاده شده يا كتاب نازل شده يا برهان حتمى يا راه استوار محروم ننمود . ) البته در اينجا حضرت لفظ « اَو » به كار برده اند كه براى ترديد است و به اصطلاح قضيه منفصله مانعة الخلو است . و معنايش اين است كه هيچ وقت نمىشود كه از طرف خدا حجّتى بين مردم نباشد ، و مانعى ندارد چيزهايى كه حضرت ذكر مىكند در عرض هم و در يك زمان هم باشند ، هم پيغمبر باشد و هم كتابش باشد و هم حجّت ديگر باشد .

447