« مِنَ الْحَرِّ وَالْبَرْدِ ، وَالْبَلَّةِ وَالْجُمُودِ » ( در بدن انسان حرارت و برودت ، و رطوبت و خشكى هست . ) چنان كه يك جاى بدن انسان خشك است و جاى ديگر رطوبت دارد ; مثل استخوان كه خشك است و گوشت رطوبت دارد . اين اخلاط متباين در حقيقت اشاره به همان اخلاط اربعه است كه در قديم مىگفتند . البته امروز هم اينها را قبول دارند ولى با اسمهاى ديگرى مىگويند ، مثلا مىگويند : در انسان 37 درجه حرارت وجود دارد ، مع ذلك آب و رطوبت هم بايد به اندازه لازم باشد . بنابراين خداوند متعال انسان را خلق كرد با اين خصوصياتى كه ذكر شد .
امانت و عهد خدا نزد ملائكه « وَاسْتَأْدَى اللَّهُ سُبْحَانَهُ الْمَلاَئِكَةَ وَدِيعَتَهُ لَدَيْهِمْ » ( و از ملائكه خواست به آن عهدى كه در پيش خود دارند وفا كنند . ) خداوند متعال قبل از اين كه آدم را خلق كند به ملائكه اخطار كرد و هشدار داد ; چنان كه قرآن هم نقل مىكند و مىفرمايد : ( و اذ قال ربّك للملائكة انّى جاعل فى الارض خليفة ) ( 1 ) خداوند به ملائكه خطاب كرد كه من مىخواهم در زمين خليفه و جانشين قرار بدهم .
ممكن است مراد از خليفه بودن همان باشد كه انسان خليفة اللّه بر روى زمين مىباشد ، و شايد هم مراد اين است كه انسان فعلى جانشين موجوداتى است كه قبلا بوده اند مانند جنّ و نسناس ، و يا آنچه از روايات و اخبار زيادى استفاده مىشود كه قبل از ما هم آدمهايى روى زمين بوده اند ، حتى روايت از امام ( عليه السلام ) است كه مىفرمايد : « هزاران آدم پيش از شما روى زمين بوده و نسلشان منقرض شده » ( 2 ) ;

1 - سوره بقره ، آيه 30 2 - شرح ابن ميثم ، ج 1 ، ص 173 ; تفسير صافى ، ج 5 ، ص 60 ; و توحيد صدوق ، ص 277

325